Artykuły

Podejście holistyczne w wielu dziedzinach życia znajduje coraz więcej zwolenników. Dotyczy również dobrostanu naszych czworonożnych podopiecznych. Jednym z najważniejszych elementów opieki nad psem i kotem jest właściwe żywienie zwierząt domowych. Karma holistyczna powinna zawierać składniki, które spełniwszy zapotrzebowanie pokarmowe zwierzęcia na białko i energię, wpłyną pozytywnie także na jego zdrowie fizyczne i psychiczne.
Na pytania odpowiada 
dr n. wet. Michał Jank 
z Zakładu Dietetyki Wydziału Medycyny Weterynaryjnej SGGW w Warszawie.

Co to jest podejście holistyczne?
Na początku należy powiedzieć, że wg definicji znajdującej się w Słowniku Języka Polskiego PWN słowo „holistyczny” pochodzi od słowa „holizm” czyli poglądu filozoficznego głoszącego, że wszystko jest całością, przy czym całość ta nie jest prostą sumą poszczególnych części. Holistyczny znaczy więc tyle, co całościowy. Można więc przypuszczać, że przymiotnikiem tym określane będą nie tylko karmy dla zwierząt. I tak jest w rzeczywistości. Na rynku oferowane są „holistyczne” kosmetyki dla kobiet, czyli takie, które działają nie tylko w miejscu ich stosowania, ale również wpływają na cały organizm, w tym także na psychikę. Wiele siłowni oferuje „holistyczny” program treningowy, czyli program zapewniający harmonijny rozwój wszystkich grup mięśni połączony z dodatnim wpływem na sferę psychiczną. A więc na czym mają polegać wyjątkowe cechy karmy holistycznej? Zgodnie ze słownikową definicją karma holistyczna powinna zawierać takie składniki, dzięki którym spełnione zostanie nie tylko zapotrzebowanie pokarmowe zwierzęcia na białko 
i energię, ale także które będą jednocześnie wpływały pozytywnie na jego stan zdrowia, a możliwe, że także na psychikę.

W jaki sposób zmienia się żywienie psa przez cały okres jego życia?
Chyba dla wszystkich właścicieli jest oczywiste, że sposób żywienia psa wraz z jego wiekiem powinien ulegać zmianie. Ale z drugiej strony bardzo niewiele wiadomo na temat tego, w jaki sposób. Konieczność zmiany składu pokarmu podawanego psom w różnym wieku nie była wcale sprawą oczywistą. Ogólnie można powiedzieć, że wraz 
z wiekiem psy potrzebują coraz mniej białka i energii, ale w wielu przypadkach może to być nadmierne uproszczenie. Wiadomo bowiem, że okres rozrodu, a także ciąży i laktacji wiąże się ze zwiększonym zapotrzebowaniem na energię, białko, wapń i inne składniki. Dlatego też coraz częściej oprócz żywienia uzależnionego od wieku, zaczyna się wprowadzać żywienie dostosowane do tzw. fazy 
i trybu życia zwierzęcia (psy pracujące, suki karmiące itp.), z uwzględnieniem jego stanu zdrowia (produkty dla psów z wrażliwym żołądkiem czy problemami dermatologicznymi). Pierwsze karmy komercyjne przeznaczone dla szczeniąt i psów starszych pojawiły się dopiero w połowie lat siedemdziesiątych.

Jakie składniki pokarmowe powinien zawierać pokarm dla psów dorosłych?
Najprostsza odpowiedź brzmi – wszystkie, które są niezbędne do życia psa. I tu pojawia się problem – powszechnie wiadomo, że w jedzeniu dla ludzi 
i zwierząt powinno znajdować się co najmniej 300 różnych składników pokarmowych, podczas gdy w najlepszych karmach w tej chwili bilansuje 
i określa sie zawartość kilkudziesięciu z nich. To by mogło jednak sugerować, że bardzo dużą wartość odżywczą będą miały pokarmy przygotowywane z wielu różnorodnych składników, zgodnie z zasadą, że im większa różnorodność składników, tym większe szanse na dostarczenie zwierzęciu wielu różnych składników pokarmowych. Z kolei w karmach najtańszych bilansuje się przede wszystkim energię i białko, aby dostarczyć psu składniki niezbędne do wytwarzania różnego rodzaju białek 
w organizmie (z aminokwasów) oraz energię niezbędną do utrzymania funkcji życiowych. Z kolei w żywieniu domowym mówi się powszechnie 
o pokarmach dostarczających energii i białka (mięso, tłuszcze) oraz o wypełniaczach (makarony, ryż, kasza), chociaż te ostatnie są także źródłem energii pochodzącej z rozkładu węglowodanów.

Czy żywienie psa powinno być dostosowane do jego trybu życia?
Bez wątpienia tak – jest to związane przede wszystkim z aktywnością zwierzęcia – zwierzęta aktywne mają większe zapotrzebowanie na energię. Ale żywienie też powinno uwzględniać miejsce życia psa – jeżeli jest to pies mieszkający w budzie, potrzebuje szczególnie dużo energii w zimie; jeżeli ma gęstą okrywę włosową – potrzebuje więcej białka na utrzymanie właściwej gęstości sierści; jeżeli jest to zwierzę agresywne lub nadmiernie pobudliwe, należy zmniejszyć nieco ilość białka 
w pokarmie itd. Generalnie, nauka o żywieniu dostosowanym do trybu życia zwierzęcia właściwie dopiero zaczęła się rozwijać, nadal na ten temat brak jest sprawdzonych informacji, ale można być pewnym, że z czasem będzie to jeden z ważniejszych sposobów żywienia psów.

Jak dostosować dietę dla psa alergika?
Tu jest problem. Jeżeli jest to alergia pokarmowa to właściwie nie pozostaje nam nic innego jak dieta hipoalergiczna i to najczęściej z hydrolizatem białka (albowiem białka są najczęściej przyczynami alergii) lub też wprowadzenie karmy z białkiem, jakiego zwierzę wcześniej nie jadło. Ale tutaj pojawiają się problemy – po pierwsze karmy hipoalergiczne są stosunkowo kosztowne i nie każdego właściciela na nie stać, a po drugie niekiedy trudno jest znaleźć białko, którego zwierzę nigdy nie jadło. Kilkanaście lat temu białkiem takim była jagnięcina, ale obecnie jest ona już właściwie standardem w karmach komercyjnych, więc jej stosowanie jako karmy hipoalergicznej nie jest już właściwie możliwe. Dlatego pojawiają się diety hipoalergiczne zawierające jako źródło białka królika, dziczyznę czy ryby morskie. Mając na uwadze fakt, że te źródła białka są na pewno znacznie rzadziej podawane psom niż choćby jagnięcina, istnieje duże prawdopodobieństwo, że przez kilkanaście najbliższych lat będą spełniać swoją rolę. Oczywiście alternatywą jest samodzielne przygotowywanie diety w domu zawierającej albo właśnie np. mięso z królika albo hydrolizat białka kurczaka, który od niedawna jest dostępny na rynku.