Artykuły

Na pytania odpowiada Dr n. wet. Maciej Guzera
z weterynaryjnego laboratorium Laboklin Polska w Warszawie.
Dyplomowany Europejski Specjalista Weterynaryjnej Patologii Klinicznej EBVS®

U zwierząt, podobnie jak u ludzi wykonując profilaktyczne badania laboratoryjne, możemy we wczesnym stadium wykryć wiele chorób. Badania przesiewowe, to zestaw badań przeprowadzanych u zdrowych zwierząt. Mają one na celu wykrycie ewentualnych zaburzeń, gdy te nie dają jeszcze ewidentnych – chorobowych objawów. Profilaktyczny pakiet badań zazwyczaj uwzględnia morfologię krwi, badanie biochemiczne krwi oraz badania moczu i kału. Warto wykonywać je profilaktycznie. Psy i koty starzeją się bowiem szybciej niż ludzie, a ryzyko wielu chorób wzrasta wraz z wiekiem.

Dlaczego badania laboratoryjne są tak ważne dla zdrowia psa i kota?

Badania laboratoryjne służą do wykrywania chorób oraz monitorowania ich leczenia. Są przez to niezbędne dla zapewnienia dobrego stanu zdrowia zwierząt. Rozpoznanie wielu chorób jest trudne lub niemożliwe tylko na podstawie objawów klinicznych. Co więcej, schorzenia mogą długo nie dawać żadnych zewnętrznych oznak. W takich sytuacjach z pomocą przychodzi diagnostyka laboratoryjna. W tym miejscu należy również podkreślić rolę badań kontrolnych u pacjentów, którzy już zostali poddani leczeniu – za ich pomocą można ocenić skuteczność dotychczasowych działań oraz zwiększyć bezpieczeństwo leczenia (możliwość wykrycia działań niepożądanych leków). Diagnostyka laboratoryjna znajduje zastosowanie w całym spektrum chorób – zaczynając od zapaleń, zakażeń czy alergii, poprzez choroby pasożytnicze, endokrynologiczne i hormonalne, a kończąc na nowotworach i chorobach genetycznych. Podsumowując, badania laboratoryjne, wraz z innymi specjalistycznymi procedurami, to fundamenty współczesnej medycyny.

Jaka jest rola profilaktycznych badań laboratoryjnych i jak często należy je wykonywać?

Badanie profilaktyczne, inaczej przesiewowe, to zestaw badań przeprowadzanych u klinicznie zdrowych zwierząt, które mają na celu wykrycie zaburzeń w ich wczesnej fazie, gdy nie dają jeszcze ewidentnych objawów. Taka rutynowa procedura zwykle uwzględnia morfologię krwi, badanie biochemiczne krwi oraz badanie moczu i kału. U starszych kotów wskazane jest również określenie funkcji tarczycy.
Warto u nich także rozważyć wykonanie testów w kierunku białaczki kotów (FeLV) oraz zakażenia wirusem nabytego niedoboru immunologicznego kotów (FIV). Zalecana częstotliwość badań przesiewowych zależy przede wszystkim od wieku pacjenta, jego ogólnego stanu zdrowia oraz przyjmowanych leków. Można przyjąć, że im starsze zwierzę, tym częściej powinno się je wykonywać. U starszych osobników badania przesiewowe powinny być wykonywane przynajmniej raz w roku, a optymalnie co 6 miesięcy. Pamiętajmy, że psy i koty starzeją się względnie szybciej niż ludzie, a ryzyko wielu zaburzeń znacznie wzrasta wraz z wiekiem. Nieprawidłowości w wynikach laboratoryjnych stwierdza się u wielu z pozoru zdrowych psów i kotów w podeszłym wieku. Wczesne rozpoznanie zwiększa szanse na wyleczenie czy też spowolnienie lub powstrzymanie postępu choroby. Dzięki rutynowym badaniom lekarz weterynarii może wykryć zmianę parametrów w czasie (co ma szczególne znaczenie m.in. w przypadku kreatyniny oceniającej funkcję nerek) oraz określić punkt odniesienia na wypadek choroby. Informacje te posłużą zapewnieniu optymalnej opieki naszym podopiecznym. Dodatkowo, badania przesiewowe powinno się wykonywać, niezależnie od wieku pacjenta, przed planowanym zabiegiem lub innym postępowaniem wymagającym znieczulenia ogólnego.

Jakie są najczęstsze powody przeprowadzania badań laboratoryjnych u chorego zwierzęcia?

Lekarz weterynarii na podstawie wywiadu medycznego (historia choroby) i badania klinicznego pacjenta określa hierarchię objawów oraz wstępną listę możliwych rozpoznań. Dane te determinują dalsze działania – jakie badania diagnostyczne są wskazane i w jakiej kolejności należy je wykonać. Przeprowadzenie podstawowych badań laboratoryjnych (hematologia i biochemia krwi) jest niezbędne u wszystkich pacjentów w złym stanie ogólnym. Kolejne ważne wskazanie to długotrwała choroba, zwłaszcza jeśli brak reakcji na dotychczasowe leczenie. Często wyniki jednych badań determinują konieczność wykonania kolejnych, jednocześnie eliminując niektóre możliwe rozpoznania i nakierowując dalsze postępowanie na nowe tory – jak po nitce do kłębka. Często też już same objawy sugerują, jakie badanie wykonać. Na przykład, przewlekła biegunka może nas skłonić do wykonania badania parazytologicznego kału, z kolei badanie moczu może być wskazane w przypadku problemów ze strony dolnych dróg moczowych. Rola diagnostyki laboratoryjnej nie kończy się na postawieniu rozpoznania, testy laboratoryjne będą również wykorzystywane do wykluczenia powikłań, chorób współistniejących, ogólnej oceny stanu organizmu czy wspomnianego wcześniej monitorowania leczenia.