Artykuły

Na pytania odpowiada 
dr n. wet. Michał Jank 
z Zakładu Dietetyki Wydziału Medycyny Weterynaryjnej SGGW 
w Warszawie

Stare przysłowie mówi: „Czym skorupka za młodu nasiąknie, tym na starość trąci”. I tak samo jest w przypadku żywienia - prawidłowe w okresie wzrostu zapewnia zdrowie 
w wieku dorosłym. Bardzo często mówi się także, że każde zwierzę ma swój genetyczny potencjał wzrostowy. Bez właściwej diety w wieku młodzieńczym nie uda się osiągnąć tego potencjału, co jest szczególnie istotne w przypadku psów pracujących – myśliwskich, psów przewodników czy psów biorących udział w zawodach sportowych, a także psów przeznaczonych do rozrodu, o wyjątkowych walorach hodowlanych.

Jakie czworonogi uznaje się za psy ras dużych?
Klasyfikacja podziału ras psów pod względem ich wielkości uwzględnia psy ras miniaturowych, małych, średnich, dużych i olbrzymich, co jest oczywiście uzależnione od średniej masy ich ciała w wieku dorosłym. Z punktu widzenia żywieniowego praktyczny jest podział, w którym za psy ras dużych uznaje się te, które w wieku dorosłym osiągają masę ciała ponad 25 kg.

Czy szczenięta ras dużych mają inne potrzeby żywieniowe niż ras małych?
Szczenięta ras małych mają bez wątpienia inne zapotrzebowanie pokarmowe niż psy ras dużych, co wynika nie tylko z ich masy ciała, ale także pewnych różnic w metabolizmie i tempie wzrostu. Stare przeświadczenie o tym, że zapotrzebowanie ras dużych jest zdecydowanie większe niż ras małych nie jest prawdą, jak również to, że szczenięta ras dużych potrzebują więcej wapnia niż szczenięta ras małych. W rzeczywistości jest bowiem odwrotnie. U szczeniąt ras małych okres wzrostu jest krótszy i wiele z nich osiąga masę ciała psa dorosłego jeszcze przed ukończeniem 1 roku życia. Z kolei szczenięta ras dużych rosną zdecydowanie dłużej i niekiedy kończą wzrost dopiero po ukończeniu 1 roku życia. Niestety u tych zwierząt w okresie między 4 a 7-8 miesiącem życia tempo wzrostu jest bardzo wysokie, zwierzęta zwiększają niekiedy dwukrotnie masę ciała, co przy źle zbilansowanym żywieniu może powodować pojawienie się różnego rodzaju zaburzeń rozwojowych. Poważnym problemem jest także odpowiednie zbilansowanie wapnia i fosforu, ponieważ szczenięta ras dużych nieco inaczej wchłaniają wapń niż szczenięta ras małych. W efekcie niezwykle niebezpieczne jest przedawkowanie wapnia u szczeniąt ras dużych, co zwiększa ryzyko wad rozwojowych układu kostnego oraz przeciążenia rosnących kości i stawów. Mając na uwadze niezwykle szybkie tempo wzrostu szczeniąt ras dużych od pewnego czasu zaleca się także, aby wartość energetyczna podawanego im pokarmu była mniejsza niż pokarmu podawanego szczeniętom ras małych. Ma to na celu spowolnienie tempa wzrostu szczeniąt ras dużych i bardziej równomierne rozłożenie go w czasie.

Czy konieczna jest suplementacja diety szczeniąt otrzymujących karmy komercyjne?
Jeżeli są to karmy pełnoporcjowe i podawane zgodnie z zaleceniami producenta, to nie powinny być uzupełniane żadnymi suplementami. Drobne przysmaki są skutecznym narzędziem do nawiązania kontaktu z pupilem. Dodatkowe przekąski nie powinny jednak zaburzać bilansu składników pokarmowych w diecie. Podając pełnoporcjową karmę komercyjną nie należy jednocześnie stosować dodatkowego źródła wapnia czy fosforu (np. fosforanu wapnia) i wysokoenergetycznych przekąsek, w których znajdują się bardzo duże ilości tłuszczu. Z drugiej jednak strony w pokarmie mogą znajdować się składniki, które pełnią bardzo ważną funkcję biologiczną w okresie wzrostu – ich dodatek do żywienia może być korzystny. Probiotyki i prebiotyki modyfikują mikroflorę przewodu pokarmowego i wspomagają jej prawidłowy 
rozwój. Kwasy tłuszczowe omega-3 wspierają rozwój układu nerwowego oraz wzroku. Pzeciwutleniacze, chronią organizm przed nadmiarem wolnych rodników. Substancje te pełnią konkretne funkcje fizjologiczne, a ich dodatek do diety wcale nie zaburza bilansu energetycznego karmy ani nie zmienia zawartości składników mineralnych niezbędnych do prawidłowego rozwoju kości i chrząstek. Jeżeli właściciel pragnie podać swojemu rosnącemu szczeniakowi jakiś dodatek żywieniowy, warto zapytać lekarza weterynarii, jaki produkt wybrać. Coraz częściej też zwraca się uwagę na to, że żywienie szczeniąt powinno mieć na celu wspomaganie konkretnych procesów 
w organizmie i np. ułatwiać szkolenie, chronić przed agresją i ułatwiać socjalizację. U szczeniąt ras dużych zaś powinno zabezpieczać układ kostno-stawowy przed zaburzeniami rozwojowymi czy wspomagać procesy krwiotworzenia. To ostatnie jest szczególnie interesujące. Od dawna wiadomo, że podstawą prawidłowego wytwarzania krwinek czerwonych jest odpowiednia podaż żelaza w diecie. Niestety suplementacja żelaza 
w diecie jest stosunkowo trudna ze względu na właściwości chemiczne samego żelaza, skutki uboczne podawania preparatów żelaza oraz niską biodostępność tego pierwiastka z dostępnych surowców. Być może pewnym rozwiązaniem może tu być podawanie żelaza w postaci hemowej (czyli de facto żelaza wbudowanego już w cząsteczkę hemu, stanowiącego główny składnik hemoglobiny), ponieważ w jego przypadku biodostępność sięga 25-30%, podczas gdy w niektórych preparatach żelaza nieorganicznego organizm wykorzystuje zaledwie kilka procent podanego żelaza. Ale ten problem dotyczy także terapii pacjentów z niedokrwistością (anemią), np. po przechorowaniu babeszjozy.

Jak długo należy karmić szczenięta dietą przeznaczoną dla psów rosnących?
Zgodnie z zaleceniami producentów karm komercyjnych, dieta przeznaczona dla psów rosnących powinna być podawana szczeniętom do ukończenia pierwszego roku życia. W ciągu tego roku jednak stopniowo należy zmniejszać ilość podawanej karmy w przeliczeniu na kilogram masy ciała zwierzęcia, szczególnie w ciągu ostatnich trzech miesięcy 1 roku życia. Karma dla psów dorosłych zawiera znacznie mniej energii i białka niż karma dla szczeniąt, więc przedłużone podawanie tej ostatniej może przyczyniać się nadmiernego przyrostu masy ciała.