Artykuły

Na pytania odpowiada dr n. wet. Renata Nieradka, wykładowca w Katedrze Diagnostyki Klinicznej i Laboratoryjnej, Kierownik Polikliniki Weterynaryjnej Wydziału Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Warmińsko - Mazurskiego w Olsztynie.

Nerki są narządem parzystym. Nazywane są często filtrem organizmu ponieważ ich główna rola polega na usuwaniu z organizmu toksycznych produktów przemiany materii. Choroby nerek mają wiele przyczyn, mogą wynikać z predyspozycji genetycznych, wieku oraz przebytych wcześniej chorób.

Czym jest choroba nerek?

Choroba nerek polega na nieodwracalnym uszkodzeniu elementów tworzących nerki – kłębuszków i kanalików. Uszkodzeniu mogą ulegać tylko kłębuszki (najczęściej) lub tylko kanaliki, albo obie te struktury. Uszkodzenie tych elementów powoduje utratę funkcji nerek – głównie funkcji filtracyjnej, odpowiedzialnej za usuwanie toksycznych produktów przemiany materii. Nerki są narządem miąższowym o dużej rezerwie czynnościowej – ok. 70%. To znaczy, że objawy kliniczne, zauważane przez opiekuna pojawiają się dopiero wtedy, kiedy skutecznie pracuje tylko 30% kłębuszków nerkowych. Proces uszkadzania trwa długo – u psów klika miesięcy, u kotów nawet kilka lat. Mówimy wówczas o przewlekłej chorobie nerek. Może się także zdarzyć nagła utrata funkcji nerek – najczęściej przy chorobach innych narządów – serca, trzustki, we wstrząsach powypadkowych, przy chorobach pasożytniczych np. babeszjozie. Mówimy wtedy o ostrej niewydolności nerek – bo zaburzenie dotyczy tylko funkcji, a nie budowy i taka sytuacja może być odwracalna – zwierzę może powrócić do pełni zdrowia. Przewlekła choroba nerek jest nieodwracalna i przy prawie zupełnym uszkodzeniu nerek, kończy się śmiercią.

Jak opiekun może się zorientować, że jego pies lub kot cierpi na przewlekłą chorobę nerek?

Choroby nerek przebiegają podstępnie. Duża rezerwa czynnościowa nerek, zmienność objawów, ich nieswoistość i krótkotrwałość mogą sprawić, że początkowe objawy choroby są często niezauważane przez opiekuna. W pierwszej fazie choroby mamy do czynienia ze wzrostem pragnienia i zwiększonym oddawaniem moczu. Opiekun zauważa objawy już jako skutki zatrucia produktami przemiany materii, głównie mocznikiem. Dochodzi do zmniejszenia lub zupełnej utraty apetytu.

Jakie metody diagnostyczne mogą pomóc wykryć chorobę nerek jak najwcześniej?

Zwierzęta z grupy ryzyka, czyli np. koty perskie, berneńskie psy pasterskie należy poddawać badaniom w kierunku chorób nerek dosyć wcześnie i badania te przeprowadzać regularnie – np. raz w roku, jeśli wszystko jest w porządku. Zaleca się pacjentom starszym, geriatrycznym, regularne przeglądowe badanie krwi co najmniej raz w roku, począwszy od 8. roku życia u psów małych, średnich i kotów. U psów dużych i olbrzymich powinno się zacząć takie badania od 5 – 6. roku życia (one starzeją się szybciej). Badanie takie powinno obejmować USG nerek – szczególnie u kotów perskich i długowłosych – można wtedy stwierdzić obecność torbieli w nerkach. W przypadku innych chorób nerek, poza kamicami, badanie USG może mieć ograniczoną wartość, właśnie poprzez dużą rezerwę czynnościową. Makroskopowo nerki mogą wyglądać zdrowo, podczas gdy proces chorobowy już się toczy. Dlatego dużą wartość diagnostyczną mają badania krwi. Profil nerkowy obejmuje badanie poziomu mocznika, kreatyniny, elektrolitów (sód, potas, chlorki), fosforu, białka całkowitego i albumin. Do diagnostyki chorób nerek konieczne jest badanie moczu. We krwi możemy także określić poziom SDMA. Jest to symetryczna dimetylarginina – nowy wskaźnik funkcji filtracyjnej nerek. Zbadany u pacjenta odpowiednio nawodnionego będzie wskazywał na możliwą niewydolność nerek dużo wcześniej, zanim pojawią się objawy kliniczne zauważane przez opiekuna. Dla kotów ten czas wcześniejszego rozpoznania określa się na 17 miesięcy, u psów na 9,5 miesiąca. Wiedząc, że choroba nastąpi, opiekun zwierzęcia i lekarz weterynarii mają czas i możliwość wcześniejszej reakcji zapobiegawczej, chociażby zmiany diety. Pacjenci ze stwierdzonym podwyższonym poziomem SDMA (powyżej 14) powinni być regularnie poddawani badaniom profilu nerkowego i SDMA, gdyż zachowanie się tych parametrów ma dla lekarza weterynarii wartość także prognostyczną. Informuje, czy i kiedy wkroczyć z leczeniem farmakologicznym, aby przedłużyć życie psa czy kota, i aby było to życie i chorowanie w komforcie.