Artykuły

Trzustka spełnia bardzo ważną rolę w funkcjonowaniu organizmu zwierzęcia. Jest gruczołem niezbędnym do prawidłowej przemiany materii.

Co może być powodem stanu zapalnego trzustki?
Do wystąpienia choroby przyczynia się szereg czynników ryzyka: otyłość, cukrzyca, zapalenie jelit, dieta wysokotłuszczowa, podwyższony poziom wapnia – hiperkalcemia, niedoczynność tarczycy, nadczynność kory nadnerczy, urazy, infekcje (często wirusowe u kotów), niedokrwienie narządu oraz stosowanie niektórych leków, np. glikokortykoidów, azatiopryny czy furosemidu. Jednak najczęściej zapalenie trzustki, szczególnie u kotów (90% przypadków), ma charakter idiopatyczny (pierwotny), gdzie nie można ustalić żadnej przyczyny, wywołującej chorobę. Okresem sprzyjającym występowaniu tej groźnej dolegliwości u psów i kotów są święta, gdy nieopatrznie dostaną tłuste jedzenie z naszego stołu. W zapaleniu trzustki dochodzi w niej do samo aktywacji enzymów trzustkowych i w rezultacie uszkodzenia tego narządu.

Jakie są przyczyny niewydolności trzustki?
Trzustka jest narządem o charakterze zewnątrz i wewnątrzwydzielniczym. Z jednej strony produkuje enzymy trawienne, z drugiej hormony, m.in. insulinę – regulującą poziom cukru we krwi. Zewnątrzwydzielnicza niewydolność trzustki wiąże się z obniżeniem wydzielania enzymów trzustkowych, biorących udział w procesie trawienia substancji pokarmowych w jelicie cienkim: trypsyny – rozkładającej białka pokarmowe, amylazy – węglowodany oraz lipazy – tłuszcze.  Powoduje to przewlekłe biegunki z nadmiernie wzmożonym, wręcz „wilczym” apetytem i nadmiernym chudnięciem zwierzęcia, a kał przybiera charakterystyczny jasny wygląd o konsystencji „placków krowich”. Często dołączają się infekcje przewodu pokarmowego oraz wzrost aktywności enzymów wątrobowych.  

Jakie są objawy zapalenia trzustki?
Zapalenie trzustki może wystąpić w formie ostrej lub przewlekłej. Objawy kliniczne zapalenia trzustki u psów to: najczęściej apatia i osłabienie, objawy bólowe o różnym nasileniu, brak łaknienia, wymioty i/lub biegunka (często krwawe), odwodnienie, żółtaczka, podwyższona lub obniżona temperatura, duszność (płyn w jamie ciała), obrzęk płuc, objawy neurologiczne. Objawy kliniczne zapalenia trzustki u kotów, u których 90% przypadków przebiega w formie przewlekłej, są jeszcze bardziej niecharakterystyczne niż u psów. Są to – przede wszystkim apatia i spadek apetytu (nawet u 100% zwierząt), wymioty w 35% przypadków, żółtaczka, najczęściej obniżona temperatura, chudnięcie w formie przewlekłej, czasem objawy neurologiczne – niezborność ruchów, zaburzenia zachowania. Nie zawsze występują biegunki – czasem wręcz zaparcia. Koty także słabiej manifestują objawy bólowe niż psy, stąd zawsze istnieje konieczność podawania im leków przeciwbólowych przy leczeniu. Objawy kliniczne mogą imitować inne choroby.

Na czym polega diagnostyka chorób trzustki?
Rozpoznanie zapalenia trzustki wymaga wykonania badań morfologicznych, biochemicznych, moczu oraz badań obrazowych. Ultrasonografia należy do jednego z bardziej przydatnych badań.  Zmiany w morfologii opisywane są głównie w ostrych stanach, mniej jest natomiast danych o zmianach zachodzących w stanach przewlekłych. W zapaleniu ostrym stwierdzamy najczęściej znaczne podwyższenie liczby krwinek białych. W badaniach biochemicznych stwierdzić można najczęściej wzrost aktywności enzymów wątrobowych, stężenia wskaźników nerkowych, trójglicerydów, cholesterolu, obniżenie potasu i wapnia. Stężenia sodu, fosforu, glukozy, albumin oraz białka całkowitego zachowują się różnie w zależności od występowania ewentualnych dodatkowych przyczyn tych zmian (odwodnienie, wymioty, biegunka, zaburzenia wchłaniania czy mocznica).
U zwierzęcia chorego, i które jest na czczo, każda lipemiczna surowica, oznaczać może zapalenie trzustki! Aktywności enzymów trzustkowych – lipazy i amylazy często pozostają u psów bez zmian, a u kotów w ogóle nie mają one znaczenia, gdyż mogą zwiększyć się również przy niewydolności nerek. Najbardziej wiarygodnymi badaniami, które możemy przeprowadzić przy podejrzeniu zapalenia trzustki już na miejscu, w lecznicy, są wprowadzone od niedawna testy immunoreakcyjne. Są to testy lipazy trzustkowej dla psów (ang. canine pancreatic lipase immunoreactivity – cPLI) i dla kotów (fPLI). Testy immunoreakcyjne wykrywające związki podobne do trypsyny dla psów (canine tripsine-like immunoreactivity – cTLI) i dla kotów (fTLI) – przydatne są w diagnostyce niewydolności trzustki, gdy aktywność ta obniża się. Testy dla psów i kotów są ogólnodostępne w postaci SNAP®. Ze względu na opisane wcześniej niespecyficzne objawy i niejednolite wyniki towarzyszące zarówno ostremu, jak i przewlekłemu zapaleniu trzustki, testy PLI wydają się być najbardziej przydatne w rozpoznawaniu tej choroby.

Jak leczy się zapalenie trzustki u czworonogów?
W leczeniu ostrego zapalenia trzustki stosuje się przede wszystkim całkowitą 72-godzinną dietę, nawet bez podawania wody, gdyż każdy podany kęs będzie pobudzał wydzielanie jej enzymów i nasilał uszkodzenie narządu. W tym celu stosuje się również leki hamujące wydzielanie kwasu solnego w żołądku, który również stymuluje ten proces. Następnymi ważnymi elementami leczenia są: płynoterapia, uzupełniająca straty wody i elektrolitów, stosowanie leków przeciwwymiotnych, przeciwbólowych oraz antybiotyków o szerokim spektrum działania. Zapobiegną one już istniejącemu lub zagrażającemu zakażeniu trzustki z przewodu pokarmowego. Wszystkie leki podajemy w iniekcjach. W przypadku pojawienia się cukrzycy należy zastosować insulinę. Ponieważ u kotów już po takim okresie głodówki rozpoczyna się stłuszczenie wątroby, powinny one w tym czasie zacząć jeść, nawet, jeśli byłoby to karmienie przy pomocy stałej sondy. Metoda ta na razie jest w Polsce jeszcze mało stosowana, często więc karmi się je na siłę, co dodatkowo może zniechęcić je do jedzenia. W postaci przewlekłej stosujemy dietę niskotłuszczową, dobieramy karmy o zawartości tłuszczu omega 6.

Czy istnieją jakieś działania profilaktyczne ograniczające możliwość wystąpienia chorób trzustki?
Ponieważ zapalenia trzustki często mają charakter idiopatyczny, czyli pojawiają się bez przyczyny, nie mamy możliwości zapobiegania im. Jednak jedną z częstych przyczyn jest nieodpowiednia, najczęściej wysokotłuszczowa dieta – więc powinniśmy unikać nadmiaru tłuszczów w pokarmie. Należy również ostrożnie postępować z lekami, które mogą wywołać zapalenie trzustki, choć najczęściej są to leki, których podanie ratuje życie.

Artykuł sponsorowany