Artykuły

Na pytania odpowiada lek. wet. Anna Kardas
z gabinetu weterynaryjnego Karwet w Jaworznie.

Choroby dolnych dróg moczowych u psów i kotów są dość często spotykane w praktyce lekarzy weterynarii. Podobnie jak w przypadku każdej dolegliwości naszego czworonoga, kluczem do efektywnej terapii jest jak najwcześniejsze wykrycie choroby. Pomóc w tym może przede wszystkim badanie moczu, a na dalszych etapach, także diagnostyka obrazowa.

Jakie mogą być schorzenia dolnych dróg moczowych u psów i kotów i jak się manifestują?

Do schorzeń dolnych dróg moczowych zaliczamy przede wszystkim zapalenie pęcherza moczowego, kamicę moczową, niedrożność cewki moczowej, a u kotów – także idiopatyczne zapalenie pęcherza, chorobę ściśle związaną ze stresem (FIC, czyli Feline Idiopathic Cystitis). Objawy są dość charakterystyczne, choć ich nasilenie bywa różne. Najczęściej zwierzę częściej oddaje mocz, nierzadko w małych ilościach, może się przy tym napinać, wokalizować, a mocz bywa podbarwiony krwią. U kotów często obserwujemy oddawanie moczu poza kuwetą, co właściciele błędnie interpretują jako problem behawioralny. U psów natomiast częściej pojawia się parcie na mocz, lizanie okolic sromu lub prącia, a czasem również gorączka, jeśli infekcja ma charakter bakteryjny.

Jak rozpoznaje się takie schorzenia, jakie parametry odbiegają od normy?

Podstawą diagnostyki jest badanie ogólne moczu – oceniamy barwę, przejrzystość, ciężar właściwy, pH, obecność białka, glukozy, krwi i ciał ketonowych. W osadzie moczu szukamy leukocytów, erytrocytów, bakterii, a także kryształów, które mogą sugerować typ kamicy. W przypadku zakażeń bakteryjnych, warto wykonać posiew moczu z antybiogramem – najlepiej z próbki pobranej przez cystocentezę, czyli nakłucie pęcherza moczowego. W diagnostyce obrazowej (USG, RTG) możemy uwidocznić kamienie, złogi czy pogrubienie ściany pęcherza. Odbiegające od normy wartości to np. obecność krwiomoczu, ropomoczu, zwiększone pH w przypadku struwitów lub obniżone przy kamieniach szczawianowych.

Dlaczego ważne jest utrzymywanie prawidłowego pH moczu i jaki odczyn sprzyja tworzeniu się kryształów/kamieni moczowych?

Odczyn, czyli pH moczu odgrywa kluczową rolę w procesie krystalizacji. Struwity (fosforany amonowo-magnezowe) powstają głównie w środowisku zasadowym, często przy infekcjach bakteryjnych rozkładających mocznik do amoniaku. Z kolei szczawiany wapnia i kwas moczowy, wytrącają się przy niższym pH, czyli w środowisku kwaśnym. Dlatego utrzymanie odpowiedniego odczynu – zwykle w granicach 6,0–6,5 u kotów i ok. 6,5–7,0 u psów – jest jednym z kluczowych elementów profilaktyki. Należy też pamiętać, że nadmierne „zakwaszanie” moczu może być tak samo niekorzystne, jak jego alkalizacja – wszystko zależy od typu kamicy, z jaką mamy do czynienia.

Dlaczego właściwa dieta jest ważna przy schorzeniach dolnych dróg moczowych?

Dieta ma znaczenie zarówno w leczeniu, jak i profilaktyce. Odpowiednio dobrana karma może korygować pH moczu, zwiększać jego objętość (czyli rozcieńczać składniki sprzyjające krystalizacji), a także ograniczać ilość substancji będących prekursorami kamieni. W przypadku struwitów stosuje się diety zakwaszające mocz i ubogie w magnez oraz fosforany, natomiast przy szczawianach – diety lekko alkalizujące, z ograniczoną zawartością wapnia i szczawianów. U kotów ogromne znaczenie ma też nawodnienie – dieta mokra lub zwiększenie poboru wody to często kluczowy element sukcesu terapeutycznego.