Artykuły

Lek. wet.
Bożena Kiedrowska

---

Niestety, psy nie są w stanie powiedzieć swoim właścicielom, że odczuwają ból. W ostatnich latach lekarze weterynarii poczynili znaczne postępy w zrozumieniu tego, w jaki sposób zwierzęta odczuwają ból i jak można go zwalczać.
Na pytania odpowiada 
lek. wet. Bożena Kiedrowska 
z przychodni weterynaryjnej 
w Lublinie.

Ból jest zjawiskiem niezwykle uciążliwym, ale często potrzebnym, bo sygnalizuje chorobę. Jakie typowe reakcje bólowe mogą występować u psów?
Ból to negatywne wrażenie zmysłowe i emocjonalne powstające pod wpływem bodźców uszkadzających tkankę (uraz, zapalenie) lub zagrażających jej uszkodzeniu. Bólowi towarzyszy często pobudzenie układu nerwowego współczulnego, który polega na przyspieszeniu czynności serca, wzroście ciśnienia tętniczego i wzmożeniu wydzielania niektórych hormonów np. hormonów kory nadnerczy. Zwierzę cierpi, odczuwa dyskomfort, obniża się jakość jego życia i opóźnia proces gojenia. Ból jest zjawiskiem niezmiernie uciążliwym, ale jego pozytywna wartość polega na tym, że sygnalizuje również problem. Ból ma istotne znaczenie dla rozpoznania 
i umiejscowienia procesu chorobowego, a także dla podjęcia działań w celu jego zniesienia. Długo trwający ból bez leczenia może spowodować nieodwracalne zmiany. Typowe reakcje bólowe to niechęć do poruszania się, zmniejszony apetyt, przyspieszony oddech, posmutnienie, ziajanie, popiskiwanie, nieprawidłowa postawa, drżenia oraz kulawizny.

A jakie reakcje są rzadko spotykane?
Często mamy do czynienia z objawami, które właścicielom nie kojarzą się z bólem np. agresja, potulność, nietypowa relacje z właścicielem, szukanie ustronnych miejsc, ślinotok, rozszerzenie źrenic, mlaskanie, przeczulica, zaburzenia snu, drżenia głowy, zmiana wyrazu twarzy czy wzmożone pragnienie.

Co to jest osteoartritis? Czy jest to problem powszechnie występujący u psów i w jakim wieku?
Osteoarthritis to degeneracyjna choroba stawu, która rozpoczyna się uszkodzeniem chrząstki i błony maziowej. W trakcie rozwoju choroby zmiany obejmują dalsze składowe stawu jak kości oraz więzadła. 
W efekcie staw ulega deformacji 
i przestaje spełniać swoje funkcje, czego konsekwencją jest przewlekły ból. Objawy bólowe właściciele przypisują najczęściej starości i dlatego zwierzęta nie są leczone. Mówi się, że 
ok. 20% dorosłych psów cierpi na to schorzenie. Osteoarthritis dotyka z reguły starsze psy 
i częściej dotyczy większych ras, ale również występuje u młodych osobników. Przyczyną może być przeciążenie stawu, np. nadmierna masa ciała, urazy, wrodzona dysplazja, osteochondrozy oraz przebyte stany zapalne w obrębie stawów.

Czy zdarzają się przypadki, że lekarz weterynarii po wykonaniu wszystkich badań dodatkowych nie jest w stanie znaleźć przyczyny bólu? Czy wówczas leczenie jest tylko objawowe?
Ból jest niejednokrotnie pierwszym zwiastunem choroby. Ból zmusza do zadania pytania: dlaczego boli? Powoduje, że należy zasięgnąć rady oraz udać się ze zwierzęciem do lekarza. Lekarz weterynarii szuka zawsze przyczyny i zwalcza ją.
Zdarza się jednak, że mimo wykonania szeregu badań nie można znaleźć miejsca, skąd pochodzi ból lub brak jest skutecznego leczenia, jak w przypadku zwyrodnieniowego zapalenia kości i stawów. W takich sytuacjach należy podać leki przeciwbólowe.

Przewlekły ból jest niezwykle uciążliwy dla czworonoga. Niestety zdarza się, że właściciel nie jest świadomy, że jego pies cierpi. Jakie są psychiczne konsekwencje nieleczonego bólu dla psa?
W przypadku, gdy zlekceważymy długo trwający ból, zwierzę może odczuwać go z coraz większym natężeniem, nawet wtedy gdy bodziec wywołujący reakcję bólową już nie istnieje. Jest to tzw. uwrażliwienie ośrodkowe. Ból przestaje być „przyjacielem”, a staje się chorobą, którą trzeba leczyć. Zwierzęta cierpią, 
a właściciele tracą kontakt ze swoim pupilem.
Ból trwający przez dłuższy czas może stanowić poważne zagrożenie zarówno dla zdrowia fizycznego psa, jak i dla jego psychiki. Ból to olbrzymi stres dla organizmu, bo zmienia się metabolizm, gospodarka hormonalna oraz obniża system odpornościowy. Jeśli taki stan trwa długo, organizm przestaje funkcjonować normalnie. Napięcie wywołane przez długotrwały stres może spowodować utratę apetytu, a nawet pozbawić psa czy kota snu.

Czy podawanie środków przeciwbólowych przed i po operacji, które zwiększają komfort czworonogów jest dobrze przyjmowane przez ich właścicieli?
Stosowanie środków uśmierzających ból ma wpływ na szybsze dochodzenie do zdrowia po zabiegach operacyjnych. Olbrzymie znaczenie ma podawanie środków przeciwbólowych w okresie pooperacyjnym, zwłaszcza gdy pies zaczyna wybudzać się 
z narkozy. Te psy, którym podaje się leki przeciwbólowe, szybciej wstają i wcześniej mogą wracać do domu, zaczynają wcześniej jeść i pić, a właściciele są zadowoleni.


PAMIĘTAJ
Stosowanie leków przeciwbólowych ułatwia rekonwalescencję pooperacyjną i powrót zwierzęcia do zdrowia.