Artykuły

Na pytania odpowiada dr hab. Marcin Wrzosek
prof. uczelni, dyplomowany europejski specjalista neurologii i neurochirurgii weterynaryjnej (diplECVN)
Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Specjalistyczna Przychodnia Weterynaryjna NeuroTeam we Wrocławiu.

Wielu opiekunów psów uważa za normalne, że zwierzęta „zwalniają” wraz z wiekiem. Jednak każda zmiana w zachowaniu może być oznaką zespołu dysfunkcji poznawczych lub innej poważnej choroby.

Na czym polega proces starzenia się psa?

Dysfunkcja poznawcza (zespół zaburzeń poznawczych, ZZP, ang. canine cognitive dysfunction, CCD) to postępująca, neurodegeneracyjna choroba starszych psów, która powoduje zmiany w zachowaniu, zaburzenia uczenia się i pamięci, nieprawidłową świadomość i dezorientację. Zauważono duże podobieństwa, cechy kliniczne i neuropatologiczne do wczesnej choroby Alzheimera obserwowanej u ludzi. Spadek funkcji poznawczych u starszych psów wykazano w różnych kontekstach klinicznych. W porównaniu do psów w średnim wieku, starsze psy wykazują spadek zdolności uczenia się, pamięci i opóźnienia w różnych testach poznawczych.

Jak mogą manifestować się problemy neurologiczne u starszego psa?

U psich pacjentów dotkniętych zaburzeniami poznawczymi (demencją) opisano najczęściej obserwowane objawy. Mogą wystąpić zaburzenia w postaci:

1. Dezorientacji – opiekunowie obserwują, że ich pies wpatruje się w ścianę, ma trudności z poruszaniem, np. utknął za meblami. Pies może być niezdolny do lokalizowania dźwięków, niezainteresowany nowymi zabawkami, czy zapachami.

2. Nieprawidłowości w interakcji – pies może zwiększyć lub zmniejszyć swoją interakcję z członkami rodziny, czy innymi zwierzakami. Opiekunowie widzą, że ich zwierzęta są drażliwe lub zmartwione, nie witają się już z właścicielami, gdy ci wracają do domu, albo chodzą za domownikami krok w krok.

3. Zaburzenia cyklu snu i czuwania – pojawiają się często nocne pobudzenia lub wokalizacja, bezsenność, co jest szczególnie uciążliwe dla opiekunów.

4. Brudzenie w domu i utrata innych wyuczonych zachowań – psy z demencją mogą przestawać sygnalizować swoje potrzeby wyjścia na zewnątrz, zamiast tego wybierają różne miejsca moczenia
lub oddania kału w domu. Zmiany można również zaobserwować w zakresie samo­pielęgnacji (tj. zwiększonej lub zmniejszonej).

5. Zaburzenia poziomu aktywności (zwiększone lub zmniejszone) – wraz z postępującą demencją mogą zacząć bezcelowo chodzić, nie mogąc się uspokoić.

6. Niepokój, lęki – psy mogą być bardziej przestraszone lub zaniepokojone bodźcami i sytuacjami, które wcześniej tolerowały. Dochodzi do zaburzeń interakcji z innymi psami lub ludźmi.

Czy odpowiednia karma może mieć wpływ na łagodzenie psiej demencji? Jakie elementy jej składu są kluczowe?

Demencja nie może być wyleczona, jeżeli już zaistnieje, mamy jednak możliwość leczenia paliatywnego, które łagodzi objawy zaburzeń poznawczych, poprawiając zasadniczo komfort życia psa oraz przez to opiekuna. Stosuje się tutaj odpowiednią dietę, suplementację oraz leki. Warto pamiętać, że dużą rolę odgrywa również wzbogacenie środowiskowe w postaci stymulacji aktywności, ćwiczeń oraz zwiększenia atrakcyjności codziennych czynności. Istnieją gotowe produkty, diety dla psów, które uzupełnione o substancje wspomagające dla tkanki nerwowej, w tym antyoksydanty, witaminy E i C, beta karoten, kwas askorbinowy, selen, L-karnitynę oraz kwasy tłuszczowe omega-3. Pojawiło się też kilka suplementów z zawartością substancji wspomagających dla psów geriatrycznych, w celu profilaktyki lub leczenia zaburzeń poznawczych, czyli właśnie tak zwanej demencji psiej. Suplementy te zawierają między innymi takie substancje jak dwusiarczan tosylanu (SAMe), fosfatydyloseryna, kwasy tłuszczowe omega-3, witaminę C, L-karnitynę, kwas alfa-liponowy, koenzym Q, Ginko biloba (miłorząb dwuklapowy), czy selen. Niezwykle ciekawym zjawiskiem ostatnio szeroko opisywanym w literaturze weterynaryjnej oraz medycynie człowieka jest korzystny wpływ diety ketogenicznej na ośrodkowy układ nerwowy. Wykazano, że ciała ketonowe są głównym alternatywnym źródłem energii dla mózgu. Taka dieta została również stworzona dla psów. W tworzeniu diety dla psów wykorzystano zjawisko przekształcania w wątrobie średnio-łańcuchowych trójglicerydów (MCT) w ciało ketonowe w postaci beta-hydroksymaślanu w celu poprawy metabolizmu energii i funkcji mitochondriów w starzejącym się mózgu. MCT mogą zwiększać ilość wielonienasyconych kwasów tłuszczowych w korze ciemieniowej starszych psów. W jednym z badań psy karmione dietą uzupełnioną MCT radziły sobie lepiej w zadaniach poznawczych w porównaniu z grupą kontrolną. Wykazano zwiększoną aktywność i interaktywność psów ze swoimi opiekunami. Fenomen ten obserwowany jest również u pacjentów ludzkich. Obserwacje poczynione w badaniach u psów potwierdziły to, co w zasadzie jest oczywiste, że jakość jedzenia silnie wpływa na starzenie się psiego organizmu w tym również mózgu.