Artykuły

Kleszcze są wektorami przenoszącymi różne patogeny (bakterie, wirusy, pierwotniaki, nicienie), które atakują zwierzęta towarzyszące i ludzi. Stopień zagęszczenia tych pajęczaków na danym obszarze wynika zazwyczaj z mikroklimatu i gęstości występowania żywicieli (między innymi dzikich zwierząt). Do terenów o szczególnym zagrożeniu zaliczamy lasy, łąki, parki, ogrody i trawniki. Największa aktywność tych pasożytów przypada na okresy umiarkowanej temperatury – najczęściej na przełomie kwietnia i maja oraz września i października Wtedy ryzyko kontaktu i zarażenia się chorobami odkleszczowymi jest największe.

Co to znaczy, że kleszcze są wektorami przenoszącymi różne patogeny?
Występujące w Polsce kleszcze przechodzą przeobrażenie (larwa, nimfa, postać dorosła) a każde stadium potrzebuje raz najeść się do syta. Podczas tej kilkudniowej biesiady istnieje możliwość przeniesienia dużej liczby różnorodnych drobnoustrojów chorobotwórczych pomiędzy żywicielami. Niektóre z kleszczy są trójżywicielowe, a więc bytują podczas swojego życia na kilku różnych ofiarach ( od niewielkich gryzoni aż do wielkich ssaków czy ludzi).

Jakie choroby odkleszczowe występują najczęściej u czworonogów i jakie są ich objawy?
Do chorób, z którymi spotykamy się na terenie Polski, a przenoszonych przez kleszcze należą m.in.: babeszjoza, erlichioza monocytarna i borelioza. Babeszjoza wywoływana jest przez pierwotniaka i zazwyczaj ma ostry przebieg. Ta choroba, dość popularna m. in. w okolicach Warszawy, rozpoczyna się na ogół w kilka dni po kontakcie z zarażonym kleszczem. Pierwszymi objawami są: osowiałość, apatia, niechęć do jedzenia, w późniejszym okresie, po kolejnych dniach dołącza się zmiana zabarwienia moczu (ciemno żółta, czerwona, brunatna), potem dochodzi do żółtaczki. Nieleczone zakażenie w większości przypadków kończy się mocznicą i śmiercią psa. Po przechorowaniu nie dochodzi do wykształcenia odporności. Pies nadal jest wrażliwy na zarażenie pierwotniakiem. Kolejne epizody choroby mają zazwyczaj cięższy przebieg, a ryzyko wystąpienia autoagresywnej niedokrwistości hemolitycznej rośnie. Przyczyną erlichiozy monocytarnej są Gram-ujemne bakterie. Jednym z głównych objawów jest zaburzenie krzepnięcia krwi, początkowo widoczne, jako krwotok z nozdrzy psa. Postępująca choroba jest śmiertelnym zagrożeniem. Borelioza, to krętkowica niebezpieczna dla psów i ludzi. Bakteria wywołująca boreliozę doprowadza do przewlekłych zmian niszczących stawy psów, czasem atakujących nerki lub serce. W okresie zaostrzenia choroby pojawia się gorączka, apatia, kulawizna (stawy mogą stać się obrzęknięte
i gorące). Schorzenie często ulega wyciszeniu, by pojawić się znowu.

Ostatnio coraz częściej mówi się o anaplazmozie, co to za choroba?
Kleszcze roznoszą dwa gatunki riketsji wywołujących anaplazmozę, na którą wrażliwe są psy, koty, konie, bydło i ludzie. Objawy zbliżone są do boreliozy, początkowa apatia i posmutnienie związane są z gorączką, bólami mięśniowymi pojawiającymi się około 2 tygodni po zarażeniu. Psy cierpią na silne bóle stawów. Czasem występuje biegunka, wymioty, kaszel, utrudnione oddychanie, a w badaniach morfologicznych jest widoczny niski poziom płytek krwi. Choroba może przebiegać przewlekle, doprowadzając do zniszczenia szpiku kostnego i uszkodzenia wzroku.

W jaki sposób należy zabezpieczyć czworonoga przed inwazją kleszczy?
Najskuteczniejszą obroną przed chorobami przenoszonymi przez kleszcze jest postępowanie wielotorowe. Niezbędne jest stosowanie dostępnych preparatów przeciwkleszczowych – odstraszających i bójczych. W trosce o zdrowie pupila należy przeglądać skórę zwierzęcia po każdym spacerze w lesie i na łąkach – szczególnie, gdy zimowa aura gwałtownie zamienia się w wiosnę. Kluczowe dla skutecznej ochrony jest przestrzeganie czasu działania specyfiku. Najlepiej zapisywać w kalendarzu datę kolejnej aplikacji. U psów długowłosych trzeba zwiększyć dawkę środka o 20% lub stosować dokładne opryski. Pamiętajmy, że kąpiel usuwa wiele substancji czynnych lub tak, jak w przypadku obroży pyłkowych, zatyka pory i uniemożliwia wysypywanie środka na sierść i skórę. Wykąpanie psa może zredukować łój z sierści, co znacznie skróci czas działania spot-on. Preparaty dostępne na rynku można podzielić na trzy grupy. Spot-on (popularne pipetki z kroplami) są nanoszone na skórę psa, najczęściej w okolicy karku, po rozgarnięciu sierści. Środki te posiadają w swoim składzie nośniki ułatwiające wnikanie do gruczołów łojowych i rozprowadzanie po całym ciele zwierzęcia. Czas ich działania trwa około 3-5 tygodni. Na ogół są dostępne w kilku przedziałach wagowych 2-10 kg, 10-20 kg, 20-40 kg i 40-60 kg lub
w rozmiarach S, M, L i XL.

Jak zabezpieczamy koty stosownie do ich masy ciała, aby preparat był skuteczny?
Kotom należy dobrać specyfik dla nich przeznaczony, bo niektóre substancje czynne w preparatach dla psów są dla nich śmiertelnie niebezpieczne ( np. permetryna ) . W takiej sytuacji zagrożenie nawet stanowi fakt zaprzyjaźnienia się między sobą psów i kotów i ich wzajemna pielęgnacja. Wtedy warto jest stosować środki bezpieczne dla obu gatunków. Czas działania preparatów spot on, to z reguły 3-5 tygodni jeśli są one odpowiednio dobrane względem wagi ciała kota. Wiele z dostępnych preparatów jest odpowiednie dla kotów o wadze do 4 kg maksymalnie i w takiej sytuacji konieczne jest zastosowanie dwóch pipet lub preparatu z tą samą substancją czynną ale dla małego psa ( mowa w tym przypadku o preparatach z fipronilem ). Mamy też do wyboru obroże, ale ze względu na aktywność kotów nie jestem ich fanem. Ważne jest też przestrzeganie zaleceń producenta odnośnie wieku. W przypadku młodych osobników mamy do czynienia najczęściej z pchłami i w razie konieczności możemy zastosować preparat w postaci oprysku ale pamiętajmy, że maluchy są wylizywane przez matkę.