Artykuły

Na pytania odpowiada lek. wet. Magdalena H. Leszczyńska
(VetGastrologika) Przychodnia Qwet w Warszawie.

Przyczyny chorób jelit i zaburzenia wchłaniania u psów mogą być bardzo różne. Warto bacznie obserwować
zachowanie czworonoga.

Jak manifestują się problemy jelitowe u psów? Jakie mogą być ich przyczyny?

Problemy jelitowe u psów mogą manifestować się poprzez biegunkę (czasem z obecnością śluzu czy świeżej krwi), gazy, przelewania i bulgotanie w brzuchu. W zależności od lokalizacji problemu, objawy różnią się charakterem: przy chorobach jelita cienkiego biegunka jest zwykle obfita, może towarzyszyć jej utrata masy ciała i smoliste stolce (melena, czyli czarny smolisty stolec wynikający z obecności strawionej krwi). Natomiast przy chorobach jelita grubego częstsze są parcia na kał, bolesność defekacji i niewielkie objętości stolca (często ze śluzem i świeżą krwią – hematochezja). Nierzadko współwystępują objawy z górnego odcinka przewodu pokarmowego (mlaskanie, ślinienie, lizanie przedmiotów, ulewania, wymioty). Przyczyny zaburzeń jelitowych są liczne: błędy dietetyczne, dysbioza mikrobioty, reakcje nadwrażliwości i zatrucia; infekcje pasożytnicze, bakteryjne, wirusowe; przewlekłe enteropatie, nowotwory, a także zaburzenia wtórne do innych chorób (np. trzustki, wątroby, endokrynopatie w tym hipoadrenokortycyzm). Warto rozróżnić ostre i przewlekłe problemy jelitowe – ostre mają zwykle nagły początek i trwają krótko, natomiast o przewlekłych mówimy, gdy objawy utrzymują się powyżej 3 tygodni lub nawracają. W ostrych przypadkach często wystarcza leczenie objawowe, natomiast przewlekłe wymagają szerszej diagnostyki.

Czym jest zaburzenie wchłaniania jelitowego? Jakie są objawy i przyczyny?

Zaburzenie wchłaniania jelitowego oznacza, że składniki pokarmowe nie są prawidłowo przyswajane – występuje problem z trawieniem lub wchłanianiem węglowodanów, tłuszczów i/lub białka. U części pacjentów obserwuje się także nietolerancję niektórych składników karm komercyjnych (np. dodatków technologicznych). Objawy to nie tylko biegunka – częste są utrata masy ciała przy zachowanym lub wzmożonym apetycie, obfite „tłuszczowe” stolce, wzdęcia oraz pogorszenie jakości okrywy włosowej i/lub zmiany skórne. Niektóre psy z zaburzeniami wchłaniania nie mają biegunki, a mimo to chudną. Przyczyną mogą być przewlekłe choroby jelit (np. zapalne), zewnątrzwydzielnicza niewydolność trzustki (ZNT), choroby wątroby i dróg żółciowych, a także infekcje pasożytnicze czy zaburzenia mikrobioty.

Jakie problemy z trzustką mogą występować u psa? Jak przebiega diagnostyka?

Najczęściej spotykamy się z ostrym lub przewlekłym zapaleniem trzustki (w przewlekłej postaci możliwe okresowe zaostrzenia). Inną ważną jednostką jest zewnątrzwydzielnicza niewydolność trzustki (ZNT), prowadząca do upośledzonego trawienia i wchłaniania składników pokarmowych. Diagnostyka chorób trzustki opiera się przede wszystkim na badaniach laboratoryjnych – kluczowe są testy specyficzne: cPL (specyficzna lipaza trzustkowa, marker zapalenia trzustki) oraz cTLI (trypsynopodobna immunoreaktywność, wykorzystywana do rozpoznania ZNT). W badaniach dodatkowych ocenia się także poziom witaminy B12, której niedobór często towarzyszy chorobom trzustki, szczególnie w przewlekłym zapaleniu i ZNT, kiedy dochodzi do uszkodzenia komórek trzustki produkujących czynnik wewnętrzny. Istotnym narzędziem jest także diagnostyka obrazowa – głównie USG jamy brzusznej, a w bardziej złożonych przypadkach tomografia komputerowa.

Jak wygląda opieka nad psim pacjentem z zaburzeniami wchłaniania?

To zwykle choroba przewlekła, więc celem jest utrzymanie możliwie długiej remisji. Diagnostyka bywa wieloetapowa, a terapia – wielokierunkowa. Podstawą leczenia jest odpowiednia dieta często specjalistyczna i dostosowana do potrzeb pacjenta. Wspomagająco stosuje się probiotyki, postbiotyki i prebiotyki w celu modulacji mikrobioty; w wybranych, trudnych przypadkach – transfer mikrobioty jelitowej (FMT, fecal microbiota transplantation). W zależności od rozpoznania wdraża się leczenie przeciwzapalne/immunomodulujące. W ZNT kluczowe są enzymy trzustkowe oraz suplementacja witaminy B12. Kluczowe znaczenie ma też profilaktyka – regularne szczepienia i odrobaczanie, aby zmniejszyć ryzyko infekcji, które u takich psów mogą prowadzić do silniejszych zaostrzeń niż u zwierząt zdrowych. Stały monitoring obejmuje masę ciała/BCS, ocenę jakości kału zwierzaka oraz okresowe badania kontrolne. Dzięki odpowiedniej opiece i czujności właściciela wiele psów z zaburzeniami wchłaniania może funkcjonować komfortowo przez długie lata.