Artykuły

Na pytania odpowiada Ewa Kautz,
doktor nauk weterynaryjnych, adiunkt SGGW,
prezes Instytutu Profilaktyki i Leczenia Nowotworów Zwierząt,
@ipilnz @vetdoktor @vetdziewczyny

Podobnie jak u ludzi, także u zwierząt nowotwory stanowią jedną z głównych przyczyn śmierci. Powodów powstawania nowotworów jest wiele. Zarówno środowiskowe jak i genetyczne.

Dlaczego coraz więcej psów cierpi na problemy onkologiczne?

Tak jak w przypadku ludzi, również u zwierząt procesy nowotworowe stanowią jedną z głównych przyczyn śmierci. Prawie połowa psów w wieku powyżej 10 roku życia umiera z tego powodu i prawie ¼ wszystkich psów, niezależnie od wieku! Ok 1/3 wszystkich kotów umiera z powodu choroby nowotworowej. Geneza powstania nowotworu jest zwykle wieloczynnikowa. Czynniki te dzielimy na egzogenne i endogenne. Do czynników egzogennych zaliczamy te występujące w środowisku zewnętrznym, m.in. promieniowanie jonizujące, promieniowanie UV, niektóre substancje chemiczne (np. pestycydy), wirusy, pasożyty a nawet bakterie. Za czynniki endogenne uważa się przede wszystkim czynniki genetyczne np. predyspozycje rasowe, rodzinne. Podobnie jak u ludzi, również u psów, widzimy zwiększony odsetek przypadków cierpiących z powodu chorób nowotworowych. Stan ten, niestety, będzie eskalować w najbliższych dekadach.

Jakie objawy mogą wskazywać, że pies cierpi na nowotwór?

Najbardziej charakterystycznym objawem wskazującym, że pies może cierpieć na nowotwór jest guz/obrzęk, który nie znika lub, co gorsza, powiększa się. Najczęściej właściciele obserwują guzy skóry, tkanki podskórnej. Czasami nowotwory powstałe w jamie ustnej są zauważane przy okazji czyszczenia zębów. Opiekunowie czworonogów powinni zwrócić uwagę na wszystkie niegojące się lub odnawiające się w tych samych miejscach rany. Nie powinno się też ignorować mniej jaskrawych objawów klinicznych, takich jak apatia pupila, niechęć do poruszania się, trudności przy oddawaniu moczu i kału, kulawizny, sztywność przy poruszaniu się, zmniejszony apetyt czy postępująca utrata wagi. Utrzymujący się nieprzyjemny zapach (np. z jamy ustnej) u psa, to stan, który pomimo swojej niespecyficzności, również powinien skłonić nas do podjęcia dalszej diagnostyki. Podobne postępowanie powinno wykonać się w przypadku, gdy pupil ma trudności w pobieraniu pokarmu i/lub połykaniu. W niektórych przypadkach nowotwory mogą powodować obfite krwawienie, zarówno na zewnątrz ciała (np. w postaci krwotoku z jamy nosowej), ale też np. do wewnątrz jamy brzusznej lub/i klatki piersiowej. W przypadku krwotoków wewnętrznych charakterystycznymi objawami będą: gwałtowne osłabienie, blade błony śluzowe, powiększenie obrysu brzucha lub trudności w oddychaniu. Objawy te powinny skłonić nas do podjęcia natychmiastowej konsultacji z lekarzem weterynarii. Sygnałem alarmowym są również objawy neurologiczne m.in atak padaczki, niezborność ruchowa, niedowład kończyn. Jeśli obserwujesz przynajmniej jeden z powyższych objawów, nie zwlekaj z wizytą u lekarza weterynarii.

W jaki sposób diagnozuje się nowotwory?

Choroby onkologiczne czworonogów diagnozuje się przede wszystkim na podstawie wywiadu, badania klinicznego ogólnego oraz wykonanych badań dodatkowych. Dość powszechnie, w ramach tzw. staging’u, wykonujemy RTG klatki piersiowej w 3 projekcjach, USG jamy brzusznej oraz badania krwi i moczu (m.in. morfologia, biochemia z jonogramem, UPC). Często wykonujemy także biopsje z podejrzanych zmian. Biopsja cienkoigłowa jest tanią, szybką i mało bolesną metodą, podczas której możemy się wstępnie zorientować z którym nowotworem mamy do czynienia i jak należałoby zaplanować ewentualny zabieg chirurgiczny usunięcia zmiany. Do dyspozycji onkologa weterynaryjnego pozostają również badania genetyczne, badania wykonywane za pomocą cytometrii przepływowej oraz inne badania laboratoryjne. Z chęcią sięgamy też po zaawansowane techniki obrazowania: tomografię komputerową oraz rezonans magnetyczny. Korzystamy również z programów/algorytmów predykcyjnych. Liczymy też, że w ciągu najbliższych kilku lat będzie można wykonywać badania za pomocą tzw. PET-CT/ PET-MRI w Polsce. Warto jednak podkreślić, że niektóre zmiany nowotworowe stwierdza się przypadkowo, np. podczas usuwania kamienia nazębnego lub kontrolnego badania USG.

Czy możliwa jest profilaktyka?

Tak! Podobnie jak w przypadku medycyny człowieka, regularne badania przesiewowe są w stanie zobrazować nowotwór na odpowiednio wczesnym etapie. Pamiętajmy przede wszystkim, że nowotwór to nie wyrok i z powodzeniem można leczyć większość z nich bez utraty komfortu życia psa.