Artykuły

Wszelkie zaburzenia funkcjonowania dróg moczowych zarówno u psów, jak 
i u kotów wymagają długotrwałego postępowania, które pozwoli uchronić te zwierzęta przed nawrotem choroby. Jednym ze sposobów może być długoterminowe stosowanie diet leczniczych lub suplementów pokarmowych zawierających związki o sprawdzonym działaniu ochronnym na drogi moczowe.
Na pytania odpowiada dr n. wet. Michał Jank z Zakładu Dietetyki Wydziału Medycyny Weterynaryjnej SGGW w Warszawie.

Na czym polega problem z funkcjonowaniem układu moczowego u psów i kotów?
Problemy z dolnymi drogami moczowymi u zwierząt mogą być tak samo bolesne i kłopotliwe jak 
u ludzi. Każdy właściciel psa, który miał choć raz problem z drogami moczowymi (np. zakażenie bakteryjne dróg moczowych) bardzo dobrze wie, że niestety choroba ta lubi nawracać. Podobnie jest u kotów, chociaż trzeba wyraźnie zaznaczyć, że u kotów właściwie nie występują zakażenia dróg moczowych, a za to problemem są kamienie moczowe. Trudności w leczeniu zarówno zakażeń bakteryjnych u psów, jak i kamicy moczowej 
u kotów wynikają przede wszystkim z budowy anatomicznej układu moczowego, w którym stosunkowo duży pęcherz moczowy ma bardzo wąskie ujście w postaci cewki moczowej, a wszelkie upośledzenia jej drożności prowadzą do zalegania moczu w pęcherzu, co sprzyja rozwijaniu się kamicy moczowej lub zakażeń bakteryjnych. Ogólnie więc problemy z dolnymi drogami moczowymi u psów i kotów określa się mianem choroby dolnych dróg moczowych, przy czym 
u kotów w przeszłości funkcjonował termin syndromu urologicznego kotów.

Jakie są przyczyny zaburzeń urologicznych?
Najczęstszą przyczyną zaburzeń urologicznych 
u psów są zakażenia bakteryjne dróg moczowych. Czynnikami przyczyniającymi się do zachorowania może być wysoka zjadliwość lub liczba bakterii znajdujących się w pęcherzu moczowym, zmniejszenie częstości i/lub objętości oddawanego przez zwierzę moczu, zaleganie moczu, rozrzedzenie moczu, płeć zwierzęcia (zakażenia są rzadsze u psów ze względu na długość cewki moczowej oraz obecność wydzieliny z gruczołu krokowego, która ma działanie bakteriobójcze), a także cewnikowanie, długotrwałe podawanie glikokortykosteroidów, cukrzyca lub nowotwory. Choroba może przebiegać niemal bezobjawowo, a jeżeli występują jakiekolwiek symptomy, mają najczęściej postać częstszego parcia na pęcherz, bolesności podczas oddawania moczu czy obecności krwi w moczu. Dopiero przy ostrym zapaleniu pojawiają się osowiałość, brak łaknienia czy gorączka. Nie jest to jednak regułą, ponieważ w niektórych przypadkach nawet przy zapaleniu ropnym może nie być objawów. Podstawowym problemem jest jednak fakt, że są to zakażenia nawracające. W większości przypadków bowiem chorobę udaje się jedynie zaleczyć, a nie wyleczyć. Oczywiście w większości sytuacji do leczenia choroby stosuje się antybiotyki, które po podaniu potrafią bardzo szybko przynieść zwierzęciu ulgę, ale w wielu przypadkach właściciele szukają jakiegoś rozwiązania na stałe, a nie tylko doraźnie. Zupełnie inna sytuacja jest u kotów, u których problemem nie są zakażenia bakteryjne, ale kamice moczowe.Najważniej-szym czynnikiem przyczyniającym się do ich powstawania jest zbyt niskie spożycie wody 
i w efekcie wytwarzanie zbyt zagęszczonego moczu. Świadczy o tym wyraźnie fakt, że wszystkie zalecenia żywieniowe w kamicach moczowych, bez względu na ich przyczynę, zawsze opierają się na zwiększeniu przez kota spożycia wody, co sprawi, że będzie on produkował większe ilości moczu, mocz ten będzie rzadszy i w efekcie nie będą się w nim wytrącały kamienie. Zdarzają się także przypadki, w których w pęcherzu moczowym kotów znajdują się bakterie, które co prawda nie powodują zakażenia, ale stają się tzw. „jądrami krystalizacji”, wokół których zaczynają się wytrącać kamienie. Dlatego bez względu na wszystko, także u kotów istotną rolę odgrywa eliminacja bakterii z pęcherza moczowego.

Jakie składniki dobroczynnie wpływają na układ moczowy?
Oczywiście w przypadku ostrego bakteryjnego zapalenia dróg moczowych konieczne jest podanie antybiotyku. Natomiast najbardziej skutecznym i bezpiecznym sposobem długofalowego postępowania przy chorobach dolnych dróg moczowych jest postępowanie dietetyczne. Istnieją bowiem substancje, których regularne podawanie wraz z pokarmem pozwala na zabezpieczenie psów i kotów przed nawrotami chorób dolnych dróg moczowych. Można tutaj stosować zarówno pewne diety lecznicze, jak również dodatki żywieniowe, które posiadają specyficzne działanie ochronne na drogi moczowe. Przykładem takich substancji są różnego rodzaju wyciągi z żurawiny, które są stosowane u ludzi i zwierząt. Ich działanie polega na tym, że bakterie nie mogą zasiedlać pęcherza moczowego i wywoływać zakażeń. Innym rodzajem substancji czynnej, stosowanej podczas tego typu schorzeń, jest glukozamina. Ogólnie rzecz ujmując, glukozamina zwiększa barierę mechaniczną ściany pęcherza moczowego, działa przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie. Dlatego glukozamina jest stosowana 
w dietach „na drogi moczowe” dla zwierząt. Podstawowym jednak czynnikiem mogącym poprawić stan zdrowia psów i kotów z chorobami dolnych dróg moczowych jest podawanie substancji zwiększających oddawanie moczu, czyli związków moczopędnych. Tutaj istnieje kilka strategii postępowania, ale jedną z najczęściej stosowanych jest zwiększenie ilości soli w diecie psów i kotów, co ma pobudzać ich pragnienie i w efekcie zwiększać ilość oddanego moczu. Innym sposobem zwiększania ilości oddawanego moczu może być podawanie substancji moczopędnych, zarówno leków, jak 
i związków naturalnych. Przykładem jednego 
z tych ostatnich jest wyciąg z pietruszki, który ma opisany w literaturze naukowej mechanizm działania moczopędnego.