Artykuły

dr nauk wet.
Igor Bissenik

---

Zdarza się, że dotychczas aktywne i towarzyskie psy tracą zainteresowanie spacerami, często odpoczywają, szukają odosobnienia. W większości przypadków za taki stan naszego czworonoga odpowiada ból.
Na pytania odpowiada dr nauk wet. Igor Bissenik, Wydział Medycyny Weterynaryjnej, Katedra Nauk Klinicznych SGGW w Warszawie.

Jak zmienia się zachowanie psa pod wpływem bólu?
Zmiana zachowania uzależniona jest od rodzaju oraz siły bodźca bólowego. U psów z łagodnym bólem zauważalna może być jedynie okresowa zmiana przyzwyczajeń oraz nawyków. W przypadku bólu przewlekłego zmiana zachowania determinuje życie zwierzęcia, a w przypadku bardzo silnego bólu mogą występować zmiany także w psychice zwierząt. Właściciele często obserwują niechęć do kontaktu z ludźmi oraz innymi zwierzętami, a w skrajnych przypadkach psy mogą wykazywać agresję nawet przy najmniejszej próbie dotyku niekoniecznie w okolice związane z bólem.

Jakie są nietypowe oznaki bólu?
Większość właścicieli doskonale wie, kiedy psa boli. Popiskiwanie, niepokój, drżenie, kulawizna są oznakami niebudzącymi wątpliwości. Dużo częściej jednak występują objawy, które nie są tak oczywiste w interpretacji. W przypadku bolesności występującej np. w dwóch stawach łokciowych, trudno jest zauważyć kulawiznę. Jedynym objawem bólu w tym przypadku może być nietypowe poruszanie się podczas schodzenia, gdy pies jednocześnie zeskakuje na obydwie przednie kończyny. Częstym objawem dysplazji stawów biodrowych jest odbijanie się jednocześnie z dwóch kończyn podczas biegania, czy przybieranie nietypowej pozycji ciała. Np. u pacjentów z bolesnością stawu kolanowego zmianie ulega sposób siadania – psy starają się nie zginać chorego stawu, gdyż zwiększa to ich dyskomfort. Właściciele często zgłaszają, że ich pupile siadają na boku, czego wcześniej nie robiły. W przypadku długotrwałego bólu zwierzęta mogą się nadmiernie wylizywać oraz wygryzać okolice ciała i to niekoniecznie w miejscach bolesnych. Również nadmierne picie wody, zaburzenia w oddawaniu kału i moczu mogą świadczyć o występowaniu bólu.

Czy rozpoznając ból u psa powinno się natychmiast udać do lekarza weterynarii?
W tych przypadkach, w których ból u czworonoga jest związany z ostrym stanem chorobowym, takim jak np.: skręt lub rozszerzenie żołądka, niedrożność przewodu pokarmowego, uwięźnięta przepuklina czy niemożność oddania moczu, trzeba jak najszybciej skontaktować się z lekarzem weterynarii. W tych sytuacjach o rokowaniach decydują godziny, ale – na szczęście – w większości przypadków właściciele wiedzą, jak się zachować. Inaczej sytuacja wygląda wśród właścicieli psów ras dużych oraz olbrzymich. Psy te predysponowane są do rozwojowych chorób stawów. Objawy bólu są często ignorowane, duża część pacjentów trafia do lekarza dopiero po kilkumiesięcznym okresie kulawizny. A przecież skuteczność leczenia uzależniona jest od wieku zwierzęcia i czasu zdiagnozowania, bo im wcześniej zacznie się terapię, tym rokowanie jest bardziej pomyślne.

Jakie badania diagnostyczne wykonuje się u psów, które cierpią na dolegliwości bólowe?
Jeżeli myślimy o badaniach wykonywanych w celu określenia zmian w narządach, mogących być źródłem pochodzenia bólu, to lekarze dysponują szeroką gamą narzędzi diagnostycznych. Są to: badania laboratoryjne, ultrasonograficzne, radiologiczne, badania kontrastowe, endoskopowe techniki małoinwazyjne: laparoskopia, gastroskopia, artroskopia, czy np. rhinoskopia. Pytanie to jest bardzo ważne, jeżeli mamy na uwadze badania dodatkowe, które powinny być wykonane przed zastosowaniem leków u starszych psów z chorobą zwyrodnieniową. Jak wiadomo, leczenie to jest długotrwałe i opiera się głównie na niesteroidowych lekach przeciwzapalnych. Środki te mają wysoki indeks bezpieczeństwa nawet przy kilkunastotygodniowym stosowaniu. Niemniej jednak istnieją przeciwwskazania do ich stosowania. Terapia tymi środkami powinna być poprzedzona podstawowymi badaniami biochemicznymi oraz morfologią krwi, co ma związek z oceną funkcji narządów biorących udział w ich metabolizmie.

Jakie choroby narządu ruchu mogą występować u starszych psów i jak je leczyć?
Czynniki prowadzące do choroby zwyrodnieniowej stawów dzielimy generalnie na wrodzone, rozwojowe oraz pourazowe. U starszych psów choroba zwyrodnieniowa może być skutkiem wszystkich ww. czynników. Zasadą jest, że aby nie dopuścić do rozwoju choroby oraz spowolnić zmiany zwyrodnieniowe trzeba jak najszybciej usunąć pierwotną przyczynę. Leczenie jest najczęściej leczeniem chirurgicznym wspomaganym przez leczenie zachowawcze, takim jak np: stabilizacja stawu kolanowego w przypadku jego niestabilności, anatomiczna repozycja odłamów sródstawowych, czy też usunięcie oddzielonej chrząstki stawowej w przebiegu odwarstwiającej martwicy chrzęstno-kostnej.
Wraz z upływem czasu, od chwili wystąpienia pierwotnej przyczyny może rozwijać się choroba zwyrodnieniowa. W tej sytuacji leczenie chirurgiczne nie zawsze przynosi oczekiwany efekt. Trudno mówić o konkretnych chorobach degeneracyjnych starszych psów. Do zmian tych prowadzą najczęściej: dysplazja stawu biodrowego oraz łokciowego, martwica chrzęstno-kostna, aseptyczna martwica głowy kości udowej, urazy w obrębie chrząstek wzrostowych, złamania śródstawowe, zerwania więzadeł, zwichnięcia oraz niestabilność stawów. Obecnie leczenie zwyrodnienia stawów opiera się głównie na lekach niesteroidowych przeciwzapalnych, lekach modyfikujących przebieg choroby zwyrodnieniowej oraz rehabilitacji. Niestety, trzeba mieć świadomość, że terapia jest długotrwała i może wystąpić konieczność jej stosowania do końca życia. Schemat leczenia powinien być zawsze dobrany przez lekarza w oparciu o rodzaj oraz nasilenie zmian, które są określane podczas badania klinicznego pacjenta.