Artykuły

dr n. wet.
Roman Fabisz

---

Niesienie ulgi psom seniorom w chorobach narządu ruchu, stanowi wielkie wyzwanie zarówno dla właściciela, jak i lekarza weterynarii.
Na pytania odpowiada dr n. wet. Roman Fabisz, specjalista chirurg z przychodni weterynaryjnej w Chorzowie.

Jakie mogą być przyczyny występowania kulawizn u psów seniorów?
Istotnym czynnikiem jest starzenie się organizmu. Zwiotczeniu ulegają mięśnie i ścięgna, co może powodować większą niestabilność stawów. Chrząstka stawowa staje się cieńsza oraz ulega wysychaniu. W następstwie tego, maź stawowa staje się rzadsza i traci swoje właściwości „smarujące” a także amortyzujące. Zwiększa się więc nacisk na nasady kości, dochodzi do mikrourazów i stanów zapalnych. W późniejszym etapie powstają w stawie zmiany zwyrodnieniowe. Wszystko to powoduje silną reakcję bólową i zmniejszenie ruchomości w chorym stawie. Kolejną przyczyną kulawizn są zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa. Tworzące się na trzonach kręgów wyrośla kostne uciskają na wychodzące 
z rdzenia kręgowego korzonki boczne. W bardzo zaawansowanej postaci dochodzi do zesztywnienia kręgosłupa, czasem na znacznej długości. Do tego wszystkiego możemy jeszcze dodać zmiany degeneracyjne w samym układzie nerwowym.

Jak rozpoznać problemy ze stawami u psów starszych?
Każdy właściciel bacznie obserwujący swojego psa bez trudu zauważy pierwsze symptomy chorób narządu ruchu. Na początku pojawiają się problemy z ruchem po dłuższym spoczynku, pies wolno podnosi się z posłania, pierwsze kroki stawia na sztywnych nogach. Później pojawia się niechęć do skoków, wchodzenia po schodach czy długich spacerów. To już najwyższy czas na wizytę u lekarza, nie czekając do momentu aż pojawi się widoczna, znaczna kulawizna.

Które z badań profilaktycznych należy wówczas wykonać u zwierzęcia?
Trudno mówić o badaniach profilaktycznych w kierunku schorzeń narządu ruchu u psów seniorów. Nikt przecież nie będzie co roku chodził z psem na prześwietlenia wszystkich stawów, nie mówiąc już 
o droższych badaniach (tomografii komputerowej czy rezonansu magnetycznego). Niektóre parametry biochemiczne w badaniu krwi mogą sugerować, że w stawach lub kościach toczy się stan zapalny, ale ostateczne potwierdzenie uzyskujemy dzięki badaniom obrazowym, badaniom artroskopowym czy biopsji kości. Jeszcze raz podkreślam, że najważniejsza jest baczna obserwacja własnego psa i natychmiastowa wizyta u lekarza weterynarii w przypadku zaobserwowania jakichkolwiek zmian w sposobie zachowania czy poruszania się naszego pupila. Tłumaczenie sobie, „przecież pies jest już starszy, to normalne że gorzej chodzi” i zaniechanie wizyty 
u lekarza to poważny błąd. Musimy sobie jasno powiedzieć, że nie wszystkie choroby narządu ruchu jesteśmy w stanie wyleczyć, ale im wcześniej rozpoczniemy terapię, tym większa szansa na wyleczenie lub chociaż spowolnienie procesu chorobowego, a tym samym zapewnienie psu dłuższego życia bez bólu.

Co to jest osteoartritis? Jak często występuje 
i w jakim wieku pojawia się u psów?
Osteoartritis w ogólnej definicji to choroba zwyrodnieniowa stawów. Polega ona na połączeniu procesu niszczenia chrząstki stawowej z wtórnymi zmianami w nasadach kostnych oraz zapaleniu błony maziowej wewnątrz stawu. W następstwie tych procesów zostaje uszkodzona struktura i funkcja stawu, co powoduje silny ból a więc wyraźną kulawiznę u psa. Przyczyną powstawania choroby może być nadmierne obciążanie psa treningiem, otyłość ale również przyczyny endokrynologiczne. Chorować zatem mogą psy wszystkich ras i w różnym wieku. Jednak najczęściej chorują psy ras dużych i olbrzymich, psy używane do celów sportowych oraz psy starsze. 
U psów seniorów mamy do czynienia z naturalnym procesem „zużycia się” chrząstki stawowej w następstwie czego uruchamia się cały proces prowadzący do osteoartritis. Nie ma „magicznej” granicy wieku, za którą na pewno pojawi się ta choroba. Zależy to od predyspozycji genetycznych, warunków środowiskowych, „sposobu życia” psa, żywienia i profilaktyki.

Dlaczego stosowanie odpowiednich chondroprotetyków jest tak ważne u psów w starszym wieku?
Pokrótce omówiliśmy procesy zachodzące w stawach skutkujące powstaniem osteoartritis. Wiemy, jak istotne jest, aby błona maziowa produkowała maź o prawidłowej konsystencji, a chrząstka stawowa miała prawidłową grubość i mogła wraz z mazią spełniać swoje funkcje smarujące oraz amortyzujące. Musimy więc dostarczyć do stawów substancje, które pozwolą na jak najdłuższe prawidłowe ich funkcjonowanie. Temu celowi służy podawanie chondroprotetyków. W dobrych preparatach winny być zawarte minimum dwie substancje w formie łatwo przyswajalnej przez organizm. Są to glukozamina chondroityna. Chondroityna to składnik proteoglikanów budujących chrząstkę stawową oraz nadającą jej twardość i sprężystość. Dzięki swoim właściwościom wiązania wody amortyzuje siły działające na staw. Z kolei glukozamina jest elementem budulcowym kwasu hialuronowego, który jest głównym składnikiem mazi stawowej. Kwas hialuronowy ma bardzo dobrą zdolność wiązania wody, dzięki czemu poprawia ruchomość stawu. Połączenie chondroityny z glukozaminą zapewnia większą odporność chrząstki stawowej i kości nasadowych na wszelkie mikrouszkodzenia. Poza tym, działa przeciwbólowo, osłaniając receptory bólowe i działając przeciwzapalnie. Ponadto stymuluje syntezę proteoglikanów. Widzimy więc, że podawanie tych substancji jest niezbędne, jeśli chcemy u psów seniorów utrzymać jak najdłużej prawidłowo funkcjonujące stawy. Ważne jest również to, iż nie dowiedziono żadnych ubocznych skutków stosowania tych chondroprotetyków. Stosujmy, w porozumieniu z lekarzem, mądrze chondroprotetyki, abyśmy mogli 
cieszyć się jak najdłużej spacerami z naszymi czworonożnymi przyjaciółmi.