Artykuły

Wybierając dietę dla naszego zwierzaka, powinniśmy zwrócić uwagę nie tylko na zawarte w niej różnorodne składniki pokarmowe, ale także na substancje 
o właściwościach prozdrowotnych, które zaspokajają podstawowe potrzeby organizmu oraz chronią przed niekorzystnymi zmianami w jego obrębie.

Na pytania odpowiada 
dr n. wet. Michał Jank 
z Zakładu Dietetyki Wydziału Medycyny Weterynaryjnej SGGW w Warszawie.

W jaki sposób prawidłowo dobrać dietę dla zwierzaka?

Wydaje mi się, że jednym z kluczowych czynników decydującym o doborze karmy powinna być wygoda właściciela. Może to brzmi nieco dziwnie, ale tak właśnie jest. Zwierzęta bowiem nie znoszą nagłych zmian rodzaju podawanego pokarmu, ponieważ w wielu przypadkach kończy się to u nich biegunką. Właściciel, decydując się na określony sposób żywienia, musi brać pod uwagę, czy np. będzie w stanie stale gotować zwierzakowi karmę domową? Jeżeli nie, to wskazane jest, aby z góry założył żywienie swego pupila pokarmem komercyjnym – suchym lub wilgotnym. Żywienie karmą suchą na pewno będzie tańsze niż karmą wilgotną i to niezależnie od marki danej karmy. W przypadku karm suchych, można wybierać spośród segmentu karm popularnych bądź premium. Te pierwsze zapewniają odpowiednią ilość białka oraz energii dla zwierzęcia, i są na pewno tańsze od karm premium, które z kolei zawierają więcej substancji dodatkowych, korzystnych dla zdrowia czworonoga. Ponadto wybór pokarmu powinien być podyktowany wiekiem i stanem fizjologicznym zwierzęcia. Ważne jest, aby decyzję o sposobie żywienia rozpatrywać w kontekście długofalowym, a nie na zasadzie, „teraz kupujemy, a potem zobaczymy”. Następną sprawą, jaką trzeba mieć na uwadze, jest podawanie przekąsek. To, że pies czy kot będzie je otrzymywał jest sprawą absolutnie pewną, ponieważ każdy z nas ma w sobie chęć oferowania swemu pupilowi czegoś „absolutnie wyjątkowego”. Ale trzeba pamiętać, że dieta nie może składać się z samych smakołyków. Zalecam, aby nie przekraczały one 15% (maksymalnie 20%) dziennej dawki pokarmowej, ponieważ są to najczęściej produkty zawierające znaczne ilości tłuszczu, a co za tym idzie kalorii, które mogą przez przypadek doprowadzić do nadwagi. Ponadto, potrafią one całkiem skutecznie zaburzyć zbilansowanie dziennej dawki pokarmowej, dlatego trzeba podawać jest z umiarem, nawet mimo błagalnych spojrzeń naszych ulubieńców.

Jak różnicować składniki pokarmowe w zależności od wieku naszych czworonożnych podopiecznych?

Niestety nasza wiedza na temat różnic w żywieniu zwierząt młodych, dorosłych i starych jest w sumie bardzo niewielka. Najwięcej wiadomo o żywieniu zwierząt młodych i dorosłych, ponieważ relatywnie łatwo na takich zwierzętach prowadzić kontrolowane badania żywieniowe. W przypadku zwierząt młodych wiadomo, że ich dieta musi zawierać wysoką zawartość białka i energii (w porównaniu z dietą osobników dorosłych). Zwiększone jest także zapotrzebowanie na witaminy oraz składniki mineralne. Jeśli chodzi o inne substancje biologicznie czynne znajdujące się w pokarmie, 
to znacznie trudniej jest wskazać, które z nich są absolutnie niezbędne, ale wiadomo, że u szczeniąt i kociąt o prawidłowym rozwoju układu nerwowego i wzroku decyduje poziom nienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6, a u kociąt niezbędnym aminokwasem jest tauryna. Wiele osób stosuje w żywieniu szczeniąt ras dużych rutynowo glukozaminę i chondroitynę, jako 
substancje chroniące chrząstki, ale nie do końca wiadomo, czy są one w stanie zabezpieczyć te psy przed zaburzeniami rozwojowymi kości i stawów.

Z kolei w przypadku zwierząt starych zaleca się obniżanie w diecie zawartości białka i fosforu ze względu na ryzyko przewlekłej niewydolności nerek.

Na czym polega różnica między karmą suchą 
a mokrą?

Najważniejszą różnicą jest zawartość wody w produkcie końcowym. W karmach suchych wilgotność jest na poziomie 8-9%, podczas gdy w karmach wilgotnych nierzadko przekracza 75%. To automatycznie oznacza, że zwierzę musi zjeść znacznie więcej karmy wilgotnej (objętościowo) niż karmy suchej, aby pokryć swoje zapotrzebowanie pokarmowe – w efekcie cena jednej kalorii energii w karmie suchej jest niemal trzykrotnie niższa niż cena jednej kalorii w karmie wilgotnej. A to ma znaczący wpływ na koszt karmienia zwierzęcia. Z drugiej strony, zwierzęta preferują pokarm wilgotny i wiele z nich chętniej zjada produkty z puszki niż z worka. Być może jest to spowodowane tym, że produkty wilgotne bardziej intensywnie pachną, a u psów i kotów to właśnie zapach pokarmu świadczy o jego atrakcyjności.

Czy możemy łączyć te dwie karmy w diecie naszego pupila?

Łączenie karmy suchej i wilgotnej w żywieniu zwierzęcia jest oczywiście możliwe, ale nie jest łatwe. Dlaczego? Właśnie ze względu na ich skład. Jeżeli weźmiemy bowiem 100 gram karmy suchej dla psa, to w niej znajduje się przeciętnie około 21 g białka, 12 g tłuszczu i około 50 g węglowodanów, czyli około 360 kcal energii. W 100 g karmy puszkowej jest 7 g białka, 4 g tłuszczu i 12 g węglowodanów, czyli około 100 kcal energii. Jeśli zwierzę potrzebujące 360 kcal energii, musi zjeść albo 100 g karmy suchej, albo 360 g karmy puszkowej. I tutaj powstaje problem. Jeżeli bowiem zwierzę jedzące tylko karmę puszkową przyzwyczaiło się do zjadania jej dużych ilości, to będzie chciało dokładnie taką są objętość karmy suchej, niezależnie od jej wartości energetycznej. Zjadając 100 g karmy suchej, zwierzę domaga sie nadal pokarmu, a właściciel ma poczucie, że jest ono głodzone i ... dosypuje karmy do miski. Jeżeli więc pies potrzebujący 360 kcal dziennie ma otrzymywać karmę mokrą i suchą w stosunku 1:1, powinien codziennie zjadać 50 g karmy suchej 
i 180 g karmy puszkowej, a nie równe ilości karmy suchej i puszkowej. Wielu właścicieli nie zwraca na to uwagi i stąd pojawiają się problemy, które znalazły odzwierciedlenie w raporcie dotyczącym częstości występowania otyłości u psów i kotów 
w Polsce, z którego jednoznacznie wynika, że zwierzęta otrzymujące w żywieniu jednocześnie karmę suchą i mokrą, są najbardziej narażone na nadwagę i otyłość. Dlatego w takich przypadkach zalecam przede wszystkim umiar oraz przestrzeganie wskazań producentów karm, ponieważ wielu z nich podaje w materiałach informacjach zasady przeliczania karmy suchej na wilgotną, co znacznie ułatwia ich podawanie, bez ryzyka pojawienia się nadwagi.