Artykuły

Na pytania odpowiada dr Jacek Wilczak z Zakładu Dietetyki w Katedrze Nauk Fizjologicznych SGGW w Warszawie

Skład diety i sposób żywienia kota różni się od diety psa, co wynika z odmiennej fizjologii przemian w przewodzie pokarmowym oraz biochemii procesów wchłaniania i metabolizowania. Konsekwencją tych procesów jest inne zapotrzebowanie na poszczególne składniki odżywcze oraz konieczność dostarczania kotu składników, które w żywieniu psa nie są traktowane jako niezbędne.

Czym różni się dieta kota, od diety psa?
Różnica w sposobie żywienia opiera się głównie na założeniu, że pies jest zwierzęciem wszystkożernym, podczas gdy kot powinien być traktowany, jako zwierzę mięsożerne – w jego diecie mogą znaleźć się niewielkie ilości składników pochodzenia roślinnego (wynika to głównie z próby odniesienia sposobu żywienia kotów domowych do sposobu żywienia dzikich kotowatych).

Jakie składniki pokarmowe są niezbędne w diecie dorosłego kota?
Dieta kota musi zawierać wszystkie niezbędne aminokwasy, które decydują o jakości białka i stanowią o jego pełnowartościowości. Tauryna (zaliczana do aminokwasów, chociaż występuje raczej jako element składowy peptydów) jest produktem końcowym metabolizmu aminokwasów siarkowych i prawidłowo jest tworzona z aminokwasów zawierających siarkę: metioniny i cystyny. Koty w odróżnieniu od psów nie są w stanie syntetyzować wystarczającej jej ilości, a dodatkowo są specyficznie wrażliwe na jej niedobór. Produkcja soli żółciowych niezbędnych do prawidłowego trawienia i wchłaniania składników tłuszczowych jest całkowicie uzależniona od tauryny. Tauryna, poza tym, wpływa na prawidłowe funkcjonowanie serca, bierze udział w procesach związanych z rozrodem oraz spełnia ważną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu wzroku. Wśród innych niezbędnych składników są kwasy tłuszczowe nienasycone, a przed wszystkim kwas arachidonowy, który nie powstaje w wątrobie kotów ze względu na brak aktywności enzymów nieodzownych do tego procesu. Źródłami zarówno tauryny, jak i kwasu arachidonowego są mięso i produkty pochodzenia zwierzęcego – stąd też wynika bezwzględność stosowania tych surowców w żywieniu kotów. Psy i koty różnią też inne poziomy zapotrzebowania na poszczególne składniki odżywcze, który w bezpośredni sposób zależą od różnego tempa procesów metabolicznych tych dwóch gatunków zwierząt.

Na jakie schorzenia mogą być narażone koty, jeśli będą niewłaściwie odżywiane?
Niedobór tauryny, to przede wszystkim problemy z trawieniem składników tłuszczowych oraz ze wzrokiem. Niedostatek kwasu arachidonowego wywołuje kłopoty ze skórą i niewydolność wątroby. Poza tym, przy nadmiernej ilości energii, może pojawiać się nadwaga i otyłość, towarzysząca insulinooporności czy cukrzycy. W przypadku osobników dorosłych, nadmiar białka w diecie przyczynić się może do zaburzeń w funkcjonowaniu nerek.

Jak starać się unikać nadwagi u kota?
Bez względu na wybór modelu żywienia – dieta domowa, karma sucha, karma mokra – ilość pokarmu, jego kaloryczność oraz ilość składników odżywczych muszą być dostosowane do masy ciała kota, fazy jego wzrostu i aktywności fizycznej. O ile karmy gotowe wymagają jedynie przestrzegania zaleceń producenta, to w przypadku żywienia karmą domową należy dysponować wystarczającą wiedzą na temat potrzeb żywieniowych swojego zwierzęcia. Pomocni w tym będą lekarze weterynarii lub dietetycy. Najczęstszym błędem właścicieli jest brak umiejętności oszacowania gramatury surowców spożywczych – co w efekcie daje zbyt wysoką kaloryczność pokarmu. Istotna jest gęstość energetyczna danego surowca, wykorzystywanego do „produkcji” karmy domowej. Przykładowo 1 łyżka stołowa oleju roślinnego – nieodzownego suplementu dostarczającego niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych z rodziny n-6 – to aż 90 kcal. Przy dobowym zapotrzebowaniu kota na poziomie 500 kcal, to 20% dobowego zapotrzebowania na energię. Po miesiącu takiej nadwyżki, 5-6 kg zwierzę zyskuje dodatkowe 10-15% masy ciała. Z drugiej strony, zbyt wysoka kaloryczność dawki nie jest jednoznaczna z pokryciem normy na pozostałe składniki odżywcze. Pojawienie się niedoborów składników odżywczych, przy nadmiarze energii, w konsekwencji prowadzi do otyłości z objawami niedoborów witamin z grupy B oraz niektórych składników mineralnych. Maleje też tempo metabolizmu wynikającego z obniżenia aktywności hormonalnej mruczka. Dlatego też ważne jest, aby w żywieniu kota dorosłego stosować dobrej jakości karmy pełnoporcjowe dedykowane dla tej grupy zwierząt i oparte na wysokogatunkowych produktach pochodzenia zwierzęcego oraz wprowadzać plan aktywizujący jego wysiłek fizyczny.