Artykuły

Komórki macierzyste wykorzystujemy w leczeniu zwierząt, gdy obserwujemy znaczną utratę tkanek z powodu urazu, choroby, wad wrodzonych lub zabiegów chirurgicznych. W weterynarii najczęściej wykorzystujemy medycynę regeneracyjną w ortopedii, kardiologii, nefrologii oraz chorobach autoimmunologicznych.

Co to są komórki macierzyste?
Komórki macierzyste mają specyficzną zdolność podziału i przekształcania się w dowolny typ komórek występujących w tkankach. Pierwsze komórki macierzyste pojawiają się już we wczesnej fazie zarodkowej i przyczyniają się do budowy całego organizmu, aby następnie przez resztę życia czuwać i w razie potrzeby służyć w jego regeneracji. Niestety, proces ten z wiekiem jest spowalniany, gdyż tak jak cały organizm, starzeją się i komórki macierzyste.
Od niedawna w Stanach Zjednoczonych wykorzystuje się komórki macierzyste ze szpiku kostnego do leczenia psów  chorych na białaczkę. Koszt przeszczepu allogenicznego (czyli od innego dawcy tego samego gatunku) szpiku kostnego jest bardzo wysoki. Przyczyną wysokiej ceny są badania  allogenicznych komórek macierzystych, tj. badania genetyczne na zgodność tkankową, badania wirusologiczne oraz parazytologiczne i bakteriologiczne u osobnika (najlepiej z tego samego miotu), zanim zostanie zakwalifikowany jako dawca przeszczepu. Terapia autologicznymi komórkami macierzystymi (czyli własnymi, pobranymi od osobnika podlegającego kuracji) to jedyna metoda leczenia wprowadzona na całym świecie we wszystkich komercyjnych laboratoriach. Jest to terapia bardzo skuteczna, a przede wszystkim bezpieczna.  Metody wykorzystujące komórki allogeniczne czy ksenogeniczne (czyli od dawcy innego gatunku) w leczeniu psów, kotów czy koni są od dawna  opatentowane. Jednakże stosuje się je tylko w ośrodkach naukowo badawczych, przez naukowców oraz lekarzy weterynarii ze statusem "eksperymentatora", po uprzednich zezwoleniach komisji etycznych czuwających nad poziomem kwalifikacji zespołu badawczego, a najważniejsze nad zdrowiem zwierząt poddanych badaniom.

Jak pobiera się komórki macierzyste?
Jest wiele różnych źródeł komórek macierzystych i jeszcze parę lat temu komórki szpiku kostnego były najczęściej wykorzystywane w leczeniu wszystkich schorzeń i urazów. Najnowsza wiedza na temat źródeł oraz pozyskiwania większej ilości komórek macierzystych, nie tych, które biorą udział w krwiotworzeniu, ale tych uczestniczących w odbudowie kości chrząstki czy mięśnia sercowego, skłoniła nas do wykorzystania tłuszczu, jako organu łatwo dostępnego, odnawiającego się a zarazem bogatego w mezynchymalne komórki macierzyste. To właśnie one w odpowiedzi na mikro środowisko stawu czy kości mają zdolność różnicowania się do tkanki takiej, jaka jest w danym organie potrzebna. Pobranie tkanki tłuszczowej jest mało inwazyjne i każde zwierzę posiada jej wystarczające ilości. Pobraną tkankę lekarz weterynarii przesyła do laboratorium, gdzie w ciągu jednego dnia wyizolowane zostają komórki macierzyste w zawiesinie komórek jądrzastych. Komórki jądrzaste stymulują komórki macierzyste do podziałów i różnicowania się w komórki potrzebne w danym narządzie. Cały proces od momentu pobrania tkanki tłuszczowej do transplantacji wyizolowanych komórek macierzystych trwa 3-4 dni.

Na czym polega leczenie psów za pomocą komórek macierzystych?
Komórki podawane są dostawowo, dościęgnowo, okołokręgowo lub dożylnie, w celu odbudowy organów miękkich, takich jak nerki, serce czy wątroba. Jest to terapia bez skutków ubocznych, ponieważ zastosowane w niej są własne komórki bez dodatkowych związków chemicznych.
Poprawę możemy zaobserwować niekiedy już następnego dnia po przeszczepie, ale pełną regenerację dopiero po 3-4 miesiącach.

Jakie zastosowanie mogą mieć komórki macierzyste w przyszłości?
Obecnie oczekujemy na dotację naukową od Narodowego Centrum Badań i Rozwoju na leczenie psów chorych na  mielopatię zwyrodnieniową (odpowiednik ludzkiego stwardnienia rozsianego) i wykorzystanie najnowszych na świecie metod terapii komórkowych.