Artykuły

Większość ludzi nie lubi pająków, albo się ich boi. Sama myśl o ich długich i ruchliwych odnóżach może nas przyprawić o dreszcze. A przecież mówi się, że nie powinno się nikogo oceniać tylko po wyglądzie... Nie możemy bowiem zaprzeczyć, że pająki są intrygującymi okazami natury i że zajmują trwałe miejsce w przyrodzie. Na Ziemi pojawiły się ponad trzysta milionów lat temu, a obecnie jest ich ponad czterdzieści tysięcy gatunków, zamieszkujących wszystkie obszary świata. Najbardziej niezwykłe okazy występują w strefie tropikalnej i subtropikalnej. Należą, podobnie jak na przykład skorpiony, do gromady pajęczaków, a tym samym do stawonogów i bezkręgowców. Możemy podzielić pająki ze względu na miejsce występowania na: naziemne, nadrzewne i podziemne. Jest też nawet jeden gatunek, zwany topikiem, który żyje w kryjówce napełnionej powietrzem, pod powierzchnią wody! PARĘ SŁÓW O BUDOWIE
Patrząc zwłaszcza na duże pająki dobrze widać, że ich ciało składa się z dwóch połączonych ze sobą części: przednia- to tzw. głowotułów, a tylnia, która zwiększa się po pobraniu pokarmu- to odwłok. Powierzchnię ciała tworzy oskórek, który podczas linienia, jest zrzucany (w postaci tzw. wylinki),co umożliwia pająkowi wzrost. Najbardziej jednak charakterystyczną częścią ciała tych zwierząt są ich odnóża, których mają sześć par. Te dłuższe, które odchodzą od bocznej części głowotułowia i służą do poruszania się, występują w liczbie czterech par. Są jeszcze dwie przednie pary krótszych odnóży gębowych: to tzw. szczękoczułki i nogogłaszczki. Te pierwsze są zakończone pazurem (służącym głównie do przekłucia ofiary) i wyposażone w gruczoły jadowe. Za pomocą drugich pająki przytrzymują ofiarę, a ich końce u samców stanowią narządy kopulacyjne. Na przedniej części głowotułowia znajdują się również oczy. Najczęściej jest ich aż osiem i to dzięki nim pole widzenia pająków osiąga kąt niemal trzystu sześćdziesięciu stopni. Na końcu odwłoka zaś umieszczone są gruczoły przędne, które wytwarzają znany atrybut pająka- nić. Przędza jest wbrew pozorom bardzo wytrzymała, może służyć jaka lina zabezpieczająca przed upadkiem, do tworzenia kokonów chroniących jaja oraz do konstruowania sieci. Pająk krzyżak jest w stanie wyprodukować jednorazowo do pięciuset metrów nici!

SPRYTNI MYŚLIWI
Bohaterowie tego artykułu są drapieżnikami, odżywiają się przede wszystkim owadami, jednak największe gatunki mogą zjeść nawet ptaka, jaszczurkę lub żabę. Co ciekawe, wiele pająków to także kanibale, nie pogardzą mięsem przedstawiciela tego samego gatunku... Zdarza się, że samica potrafi zjeść samca, nie rozpoznawszy w nim swego zalotnika!

Pająki wykształciły różnorodną taktykę polowania. Jedną z ich metod zdobywania pożywienia jest tworzenie różnych rodzajów sieci. Chyba wszystkim znany jest widok promienistej pajęczyny krzyżaka ogrodowego. Pająk ten czeka aż nieuważny owad wpadnie w skonstruowaną przez niego lepką pułapkę. Oryginalnością wykazują się osobniki, które zwisają w dół, trzymając przednimi odnóżami sieć, po czym same ją zrzucają na dostrzeżoną przez siebie ofiarę. Są też bardziej aktywne gatunki- wielkie skakuny- o najostrzejszym wśród pająków wzroku, które chwytają wypatrzoną zdobycz za pomocą efektownych skoków. Inne łowieckie sposoby to dostosowywanie ubarwienia do otoczenia lub plucie na ofiarę lepką substancją. Złapany na różne sposoby łup, owijają przędzą i wstrzykują paraliżujący jad. Chyba nie każdy wie, że pająki żywią się tylko pokarmem płynnym, dlatego muszą najpierw oblać ciało ofiary enzymami trawiennymi, żeby móc je potem wyssać...

OBAWIAĆ SIĘ, CZY RACZEJ HODOWAĆ?
W znacznej mierze legendy o śmiertelnej właściwości pajęczego jadu są przesadzone, gdyż tylko niektóre z nich, jak na przykład wytwarzana przez czarną wdowę neurotoksyna, mogą być niebezpieczne dla człowieka. Jednak są ludzie, dla których samo wyobrażenie włochatego potwora stanowi źródło panicznego strachu. Patologiczny lęk przed pająkami to arachnofobia (nazwa tej choroby pochodzi od mitycznej Arachne, którą Atena zamieniła w pająka).W niektórych krajach m.in. w Stanach Zjednoczonych organizowane są terapie mające na celu stopniowe oswajanie chorych z pająkami, najpierw z tymi na fotografii, a w końcu z żywymi osobnikami.

Na szczęście nie u wszystkich ludzi stworzenia te mają złą reputację. Są nawet osoby, które decydują się na hodowanie egzotycznych pająków we własnych domach. Najczęściej wybierane są gigantyczne ptaszniki (mylnie nazywane tarantulami), których długość ciała dochodzić może nawet do 12 cm! Jest ich ponad sześćset gatunków, najwięcej pochodzi ze Środkowej i Południowej Ameryki. Wiele z nich objętych jest międzynarodową ochroną. Są to pająki włochate, o pięknym ubarwieniu od koloru brązowego do czarnego, z czerwonymi, brązowymi lub różowymi wzorami. Niektóre samice dożywają nawet dwudziestu lat. Ptaszniki muszą być trzymane w specjalnie urządzonych terrariach, dostosowanych do trybu życia pająka. Warto jednak zaznaczyć, że taka opieka wymaga od właściciela doświadczenia i dużej wiedzy na temat tych niepospolitych stworzeń.

Natalia Gierymska

Wejdź na strony internetowe www.animalplanet.pl