Artykuły

Na pytania odpowiada lek. wet. Katarzyna Kubik
z kliniki weterynaryjnej w Laskach k. Warszawy

Pasożyty wewnętrzne to organizmy cudzożywne, żyjące wewnątrz innego organizmu, który jest dla nich źródłem pożywienia. Jako patogeny, mogą być przyczyną wielu groźnych chorób u naszych czworonożnych podopiecznych.

Jakie choroby mogą być wywołane przez endopasożyty i jak można je leczyć?

Jedną z najczęściej występujących chorób jest glistnica, wywoływana przez glisty Toxocara spp. oraz Toxascaris spp. Jest ona szczególnie niebezpieczna dla kociąt i szczeniąt – zarażenie dużą ilością pasożytów może powodować wychudzenie, wyniszczenie, a także zatkanie jelit i śmierć. U zwierząt dorosłych inwazje mogą przebiegać bezobjawowo, mogą występować biegunki, wymioty.
Inwazja włosogłówki psiej Trichuris vulpis charakteryzuje się krwotoczną biegunką – nicienie pasożytują w jelicie grubym, wnikając do błony śluzowej i powodując zapalenie oraz ogólne pogorszenie stanu zdrowia zwierzęcia.
Tęgoryjce – małe nicienie atakujące psy i koty – charakteryzują się dużą torebką gębową z ząbkami, która pozwala na przyczepienie się do śluzówki jelita cienkiego. Inwazja może być bardzo niebezpieczna szczególnie dla młodych organizmów – pasożyty żywią się krwią, oraz uszkadzają błonę śluzową jelit, co może doprowadzić do niedokrwistości i śmierci zwierzęcia.
Najczęściej występującym u psów i kotów tasiemcem jest Dipylidium caninum. Zwierzęta zarażają się nim połykając bytujące w sierści pchły i wszoły, będące żywicielem pośrednim. Objawy nie zawsze są obserwowane, można do nich zaliczyć świąd okolicy odbytu, uszkodzenie skóry wokół niego w wyniku wylizywania i ocierania, a u młodych zwierząt mogą występować biegunki, zaparcia oraz zatkanie jelit dużą ilością pasożytów. Najbardziej charakterystyczną oznaką choroby są pełzające człony tasiemca przypominające pestki ogórka.
Do chorób wywoływanych przez pierwotniaki jelitowe należą giardioza oraz kokcydioza. Pierwsza z nich wywoływana jest przez pierwotniaki Giardia intestinalis.
Zarażenie objawia się przewlekłą, ostrą, nawracającą, ciastowatą biegunką z dużą ilością śluzu i – nie zawsze – domieszką krwi, spadkiem masy ciała, wymiotami, osłabieniem apetytu oraz upośledzeniem funkcjonowania układu odpornościowego. Kokcydioza – występuje najczęściej u szczeniąt i kociąt. Wywołują ją pierwotniaki Cystoisospora, które uszkadzają nabłonek jelitowy, doprowadzając do powstawania stanów zapalnych tego narządu. Do objawów należą biegunki – często z krwią, odwodnienie, zahamowanie wzrostu i rozwoju, obniżenie apetytu. U dorosłych osobników zakażenie może przebiegać bezobjawowo.
Innym pierwotniakiem jest Toxoplasma gondii. U młodych, zarażonych po raz pierwszy kotów, występuje jelitowa postać choroby, wynikająca z namnażania się pasożyta w nabłonku jelita cienkiego. Objawiać się może ona biegunkami. Ponadto mogą wystąpić zaburzenia oddechowe i nerwowe. U kotów dorosłych nie występuje stadium jelitowe, a objawy nie występują lub są niespecyficzne. W przypadku nosicieli wirusów FIV i/lub FeLV dochodzi do gorączki, osłabienia apetytu, duszności, zaburzeń neurologicznych. Angiostrongyloza kotów to choroba wywołana przez nicienie płucne Angiostrongylus abstrussus. Koty zarażają się poprzez zjedzenie ślimaków, będących nosicielami larw nicienia lub myszy czy ptaków żywiących się ślimakami. Larwy wędrują do oskrzeli i płuc, gdzie dojrzewają. Ze złożonych przez dorosłe osobniki larw, wylęgają się nowe, które przemieszczają się do krtani, a następnie są odkrztuszane i połykane. U części osobników zakażenie przebiega bezobjawowo, jednak przy spadku odporności lub przy dużej ilości nicieni, może dojść do zapalenia płuc, przewlekłego kaszlu, duszności, spadku masy ciała. Czasem w wyniku zablokowania dróg oddechowych przez pasożyta może wystąpić nagła śmierć. U psów nicienie Angiostrongylus vasorum (tzw. francuski nicień sercowy) obecne są w tętnicach płucnych oraz prawym przedsionku i prawej komorze serca. Do zarażenia dochodzi poprzez zjedzenie ślimaka lub żaby. Inwazja dużą ilością pasożytów może prowadzić do występowania duszności, kaszlu, zaburzeń krzepnięcia oraz niewydolności serca. Czasem larwy wraz z krwią wędrują do mózgu, oczu lub nerek.
Dirofilaria immitis wywołuje u psów i kotów dirofilariozę sercowo-płucną. Zwierzę zarażane jest poprzez ugryzienia komarów, będących żywicielami pośrednimi pasożyta. Po ugryzieniu, larwy dostają się do naczyń krwionośnych, którymi „wędrują” do tętnic płucnych i serca, gdzie dojrzewają. Inwazja powoduje objawy niewydolności serca, kaszel, osłabienie, duszność.
Dirofilaria repens – nicień podskórny również jest przenoszony przez komary. Najczęściej choroba przebiega bezobjawowo, czasem u zwierzęcia mogą pojawiać się drobne guzki w skórze różnych części ciała.
Leczenie powyższych chorób polega na podaniu odpowiednich środków przeciwpasożytniczych dobranych przez lekarza weterynarii oraz na leczeniu wspomagającym i objawowym.

Czym są zoonozy?

Zoonozy, inaczej choroby odzwierzęce, to choroby zakaźne lub pasożytnicze zwierząt (lub przez zwierzęta przenoszone), mogące stanowić zagrożenie dla ludzi. Człowiek może zarazić się nie tylko poprzez bezpośredni kontakt, ale też przez surowce pochodzenia zwierzęcego. Najbardziej rozpowszechnioną zoonozą na świecie jest toksoplazmoza. Zarazić się nią można poprzez spożycie niedogotowanego mięsa, surowego mleka, spożycie nieumytych owoców i warzyw, kontakt z odchodami kotów. Często występującą chorobą odzwierzęcą jest giardioza. Najczęściej spotykana jest u dzieci w wieku szkolnym i przedszkolnym. Do zarażenia może dojść przez kontakt z chorym zwierzęciem lub człowiekiem, a także na skutek spożycia zanieczyszczonych pokarmów i wody. Objawy mogą pojawiać się nagle lub stopniowo przybierać na intensywności i należą do nich biegunka, ból brzucha, nudności, wzdęcia, utrata masy ciała, spadek odporności. Innymi ważnymi chorobami odzwierzęcymi są echinokokoza i alweokokoza. Człowiek zaraża się tymi tasiemcami poprzez spożycie zanieczyszczonej wody lub pożywienia. Tasiemiec psi D. caninum może powodować inwazje u ludzi, szczególnie u dzieci. Do zarażenia dochodzi poprzez przypadkowe połknięcie pcheł lub wszoł. W niektórych przypadkach dochodzi do świądu okolicy odbytu, biegunki oraz bólu brzucha. W przypadku przypadkowego połknięcia inwazyjnych jaj Toxocara (kontakt z ziemią, piaskiem zanieczyszczonymi odchodami psów i kotów) może rozwinąć się toksokaroza trzewna (umiejscowienie larw w wątrobie, płucach, śledzionie) lub toksokaroza oczna.