Dieta monobiałkowa – z czym to się je?
Na pytania odpowiada dr Jacek Wilczak z Zakładu Dietetyki w Katedrze Nauk Fizjologicznych SGGW w Warszawie
Zwierzęta, podobnie jak ludzie cierpią na choroby cywilizacyjne. Aby prawidłowo je leczyć musimy upewnić się, z jakim czynnikiem chorobotwórczym mamy do czynienia. Bardzo często mylonymi przez opiekunów czworonogów są alergia, oraz nietolerancja pokarmowa. Pomocna w dowiedzeniu się z jakią chorobą mamy do czynienia, a także w jej leczeniu, będzie dieta monobiałkowa, zbilansowana w oparciu o jedno i tylko jedno źródło białka. Jeśli nasze czworonogi mają objawy alergii pokarmowej, po odpowiednio przeprowadzonych obserwacjach, możemy dobrać dla nich karmę, która nie zawiera białka powodującego alergię.
Na czym polega różnicą pomiędzy alergią, a nietolerancją pokarmową? W jaki sposób mogą się manifestować te problemy?
Po pierwsze nie nazwałbym alergii chorobą cywilizacyjną a raczej chorobą dietozależną – dopóki nie poznamy bezpośredniego udziału czy współudziału dodatkowych czynników środowiskowych, możemy mówić raczej o zależności między czynnikami żywieniowymi, a pojawiającymi się objawami choroby. W przypadku zwierząt towarzyszących różnica między alergią pokarmową, a nietolerancją pokarmową jest zasadnicza i często mylona przez opiekunów. Alergia pokarmowa to specyficzna immunologiczna odpowiedź organizmu na kontaktową reakcję z alergenem – białkiem, mniejszymi polipeptydami czy lipoproteinami. Często alergenem jest specyficzna budowa białka występująca w danym jego źródle. Stąd przykładowo przekonanie o alergenności białka kurczaka czy wieprzowiny – tylko czy jest to zasadne w każdym przypadku? Uważa się, że reakcję immunologiczną powoduje przejściowy lub powtarzający się w pewnych odstępach czasu kontakt z antygenem, a nie stała jego obecność w karmie – co utrudnia dodatkowo prawidłową diagnozę. Objawami alergii pokarmowej są najczęściej objawy skórne oraz rzadziej objawy ze strony przewodu pokarmowego, które mogą ale nie muszą towarzyszyć objawom skórnym; często zapalenie ucha zewnętrznego może być powodem alergii pokarmowej. W przypadku nadwrażliwości zwierzę reaguje bez objawów immunologicznych na pewien specyficzny skład diety (obecność mikroorganizmów i ich toksyn, reakcja farmakologiczna na obecność substancji dodatkowych w karmie) lub w wyniku niedoboru jakiegoś enzymu (przykładowo laktazy). Reakcją organizmu jest najczęściej biegunka.
Co to jest dieta monobiałkowa i jaki są wskazania do jej stosowania?
Dieta monobiałkowa to jak sama nazwa mówi dieta zbilansowana w oparciu o jedno i tylko jedno źródło białka. Jeżeli pies lub kot wykazuje objawy alergii pokarmowej, bazując na wcześniejszych obserwacjach, można dobrać taką karmę, która gwarantuje brak obecności białka powodującego alergię. Wydaje się, że ten trend w produkcji karm jest alternatywą do kosztownego w produkcji białka hydrolizowanego. W wypadku tego specyficznego rodzaju białka, cząsteczki w wyniku hydrolizy enzymatycznej zostały pocięte na takiej wielkości polipeptydy i peptydy które nie są widoczne dla komórek układu immunologicznego w przewodzie pokarmowym i nie powodują objawów alergii pokarmowej. Poza tym karma bazująca na jednym źródle białka wpisuje się w zalecenia dietetyczne diety eliminacyjnej i jest świetną alternatywą dla opiekuna czworonoga, który może się upewnić, czy objawy po spożyciu danego białka są objawami alergii pokarmowej. W wielu przypadkach są one często błędnie interpretowane.
Jakie zagrożenia mogą wystąpić w wypadku psa, u którego zdiagnozowano alergię pokarmową, jeśli właściciel nie zastosuje odpowiedniej diety?
Przede wszystkim konsekwencją alergii pokarmowych jest dysfunkcja układu odpornościowego, problemy skórne włącznie ze świądem, które nieleczone mogą prowadzić do powstawania ran, ograniczenie wchłaniania składników odżywczych oraz i chyba przede wszystkim pogarszają komfort życia psa lub kota a przez to i opiekuna. Jeżeli alergia pokarmowa zostanie potwierdzona, nieodpowiedzialnym byłoby stosowanie karmy, która w swoim składzie zawiera białko uczulające zwierzę. Z drugiej strony producent może świadomie lub nieświadomie ukrywać pochodzenie wszystkich surowców wykorzystanych w produkcji karmy. Pozostaje nam wtedy wypróbować karmę monobiałkową i obserwować reakcję swojego zwierzęcia pamiętając jednak o tym, że objawy alergii pokarmowej mogą objawić się po dłuższym czasie.