Artykuły

NASZ EKSPERT
Na pytania odpowiada dr n. wet. Joanna Zarzyńska, z Katedry Higieny Żywności i Ochrony Zdrowia Publicznego Wydziału Medycyny Weterynaryjnej SGGW w Warszawie.

Nadwrażliwość pokarmowa – tego określenia używa się w stosunku do wszystkich nietypowych reakcji organizmu zwierzaka na spożywane pokarmy, najczęściej alergii i nietolerancji pokarmowej. Ma ona istotny wpływ na kondycję zwierzęcia oraz komfort jego życia. Alergia, jest związana z upośledzeniem układu odpornościowego. Natomiast nietolerancję pokarmową, można zdefiniować jako zespół chorobowy związany z trawieniem i wchłanianiem spożytego pokarmu.

Jak manifestuje się alergia, a jak nietolerancja pokarmowa u psów? Jakie są ich przyczyny?
Nadwrażliwość pokarmowa to ogólne określenie wszelkich nietypowych reakcji na pokarm. Wyróżnia się dwa jej rodzaje: alergię pokarmową i nie­toleran­cję pokarmową. W praktyce diagnostycznej trudno jest je odróżnić. Alergia pokarmowa ma tło immuno­logiczne, zaś nietolerancja pokarmowa nie jest związana z układem odpornościowym. Nie­tolerancję pokarmową można zdefiniować jako zespół chorobowy polegający na nieprawidłowym trawieniu i wchłanianiu spożytego pokarmu lub upośledzonym wydalaniu przetrawionych składników pokar­mowych. Nietolerancja pokarmowa może wystąpić u psów i kotów niezależnie od ich wieku, rasy i płci (aczkolwiek częściej pojawia się u zwierząt młodych, ujawnia się zazwyczaj do 1-ego roku życia). Objawy są mało specyficzne – swoim charakterem przypominają klasyczne zatrucie pokarmowe (mogą pojawiać się w niedługim czasie po zjedzeniu nietolerowanego pokarmu).

W jaki sposób diagnozuje się te schorzenia?
Przy zaobserwowaniu objawów opisanych powyżej opiekun powinien udać się z czworonogiem do lekarza weterynarii. Niezbędny jest przede wszystkim gruntowny wywiad. Jest to podstawa sukcesu w terapii. Pobiera się próbki do badań laboratoryjnych (w celu diagnozy różnicowej lub potwierdzenia alergii). Trudnością dla lekarza weterynarii jest z jednej strony rozpoznanie alergii pokarmowej/nietolerancji, a z drugiej zaś strony zidentyfikowanie składnika wyzwalającego. Alergie pokarmowe różnicuje się od atopii, APZS oraz innych schorzeń przebiegających ze świądem. Terapia jest taka sama przy alergii oraz nie­tolerancji pokarmowej – unikanie składnika pokar­mowego wyzwalającego alergię bądź nietolerancję. Niezbędne jest wprowadzenie diety hipoalergicz­nej, praktycznie zastąpiły one stosowaną dawniej klasyczną dietę eliminacyjną.

Na czym polega działanie diety hipoalergicznej?
Na rynku znajduje się szereg diet specjalistycz­nych/weterynaryjnych dla psów i kotów. Nie ma jednej uniwersalnej, zdarza się, że dana dieta pomaga jednemu zwierzęciu, a innemu już nie. Takie pożywienie dietetyczne powinno być jedynym źródłem pokarmu dla zwierzęcia (monodieta). Konieczne jest ścisłe przestrzeganie zasad przez właścicieli. Trzeba całkowicie unikać wszelkich smakołyków, podkarmiania resztkami ze stołu czy podawania lekarstw z substancjami poten­cjalnie alergizującymi, a także pilnować, żeby pies nie zjadał niczego na spacerach). Diety zawierają spe­cjalnie wyselekcjonowane źródła białka zwierzę­cego, z którymi zwierzę się wcześniej nie stykało. Dawniej popularne były karmy oparte na jagnię­cinie, obecnie w dietach hipoalergicznych stosuje się mięso z kaczki, dziczyzny, królika, strusia, ryb morskich. Białko powinno być wysoko-strawne i łatwo przyswajalne (często jest poddane od­powiedniej obróbce technologicznej). Źródło węglowodanów (oraz białek roślinnych) również powinno być zmienione, najlepiej żeby nie zawierało glutenu. Dobre efekty może przynieść też stosowanie hydrolizatów białkowych (białko po hydrolizie nie ma więcej niż 10 kDa). Najczęściej stosowane hydrolizaty to produkty mleczne, lub zboża. Hydroliza powoduje zmniejszenie nadwrażliwości nawet 100-krotnie. Diety lecznicze wzbogacane są o nutraceutyki, poprawiające funkcjonowanie bariery skórnej oraz ograniczające negatywne objawy, jak np. świąd. Są to: kwasy omega, kompleks witamin z grupy B, zwiększona dawka wit. A, aminokwasy siarkowe, biopierwiastki w formie chelatowanej, przeciwutleniacze. Efekty diety, których oczekuje właściciel nie pojawią się natychmiastowo – o tym też należy uprzedzić średnio producenci wskazują, iż potrzeba jest 3 tyg. – do 2 miesięcy dietoterapii dla uzyskania pełnego rezultatu leczniczego. Oczywiście każdy przypadek jest indywidualny. Można korzystać zarówno z produktów w formie suchej, jak i wilgotnej.