Artykuły

Choroby skóry o tle immunologicznym

Dr n. wet.
Joanna Czogała

Dr n. wet. Joanna Czogała Członek Europejskiego Towarzystwa Dermatologów Weterynaryjnych. Pracuje w Klinice Weterynaryjnej 
w Katowicach

Skóra jako zewnętrzna powłoka ciała jest narządem narażonym na ciągły kontakt 
z antygenami, dlatego też natura wyposażyła ją w unikalny zespół elementów układu immunologicznego – tzw. SIS (ang. skin immune system). Jego głównym zadaniem jest ochrona przed zagrożeniami mikrobiologicznymi, takimi jak bakterie, wirusy czy pasożyty. Jednak w niektórych sytuacjach ten niemal doskonały system zawodzi 
i dochodzi do reakcji nieprawidłowej, nieadekwatnej do działającego bodźca – tzw. reakcji nadwrażliwości. W przypadku, kiedy reakcje nadwrażliwości skutkują niszczeniem tkanek organizmu gospodarza, określa się je jako choroby tła immunologicznego. Choroby skóry o tle immunologicznym, stanowią jedynie 1,3% ogółu schorzeń dermatologicznych stwierdzanych u psów i kotów. Stwarzają jednak wiele trudności pacjentom, ich właścicielom oraz lekarzom weterynarii.

RODZAJE CHORÓB
Choroby tła immunologicznego dzieli się na pierwotne i wtórne. W przebiegu schorzeń pierwotnych – autoimmunologicznych, dochodzi do tworzenia się przeciwciał przeciwko własnym antygenom organizmu, podczas gdy w przypadku schorzeń wtórnych antygen jest substancją obcą (lekiem, bakterią, wirusem), nieprawidłowo stymulującą układ immunologiczny, co w konsekwencji również prowadzi do zniszczenia własnych tkanek. Do chorób o tle autoimmunologicznym należą m.in. pęcherzyce, wśród których odmiana liściasta zdarza się najczęściej, natomiast rumieniowa i zwykła – o wiele rzadziej. Stosunkowo często występuje toczeń, którego najpowszechniej spotykaną i na szczęście dosyć łagodną postacią jest toczeń rumieniowaty krążkowy. Do innej grupy schorzeń autoagresywnych należy pemfigoid pęcherzowy, w przebiegu którego dochodzi do destrukcji połączenia skóry z naskórkiem.

OBJAWY
Niepokojącymi objawami, pojawiającymi się w prze-biegu chorób immunologicznych skóry naszych czworonożnych ulubieńców, jest m.in. lokalizacja zmian chorobowych na pograniczu skóry i sąsiadujących z nią błon śluzowych, a więc w okolicach warg i jamy ustnej, okolicach zewnętrznych narządów płciowych, odbytu oraz wokół oczu. Charakter zmian skórnych jest najczęściej symetryczny. Często rozpoczynają się na głowie zwierzęcia (grzbiecie nosa, części twarzowej, uszach), a następnie dochodzi do ich uogólnienia na pozo-stałe obszary ciała. Mają one postać wyłysień, odbarwień, zaczerwienienia, obrzęku, krost, strupów czy łuszczenia się skóry. Czasem zmiany poja-wiają się tylko miejscowo i są ograniczone do uszu lub opuszek palcowych, które ulegają obrzękowi 
i nadmiernemu rogowaceniu, a naskórek w tych obszarach może się odwarstwiać. U kotów niepokojącym sygnałem jest obecność białego, „serowatego” wysięku w okolicach pazurów, mogącego sugerować pęcherzycę. Bardzo charakterystyczna topografia dla chorób immunologicznych skóry to także zajęcie samego lusterka nosowego, polegające na jego odbarwieniu i wygładzeniu powierzchni, czyli utracie charakterystycznego wyglądu „kostki brukowej” – z czym spotykamy się w przebiegu tocznia krążkowego.

LECZENIE
Terapia obejmuje skorygowanie nieprawidłowej odpowiedzi immunologicznej tzw. lekami immmunosupresyjnymi i immunomodulującymi. Do najczęściej używanych zaliczyć należy glikokortykoidy, azatioprynę i cyklosporynę. Niestety, pożądane działania wymienionej grupy leków bardzo często idą w parze z ich skutkami ubocznymi, takimi jak: zaburzenia hormonalne (zespół Cushinga, cukrzyca), spadek odporności, czy trudny do kontrolowania przyrost masy ciała zwierzęcia. Alternatywą jest połączenie stosowania klasycznych immunosupresantów z lekami o potencjalnie słabszych właściwościach leczniczych, ale jednocześnie mniejszej szkodliwości, takimi jak: witamina E, amid kwasu nikotynowego, czy tetracyklina. Warun-kiem skuteczności wspomnianej terapii skojarzonej jest prawidłowe rozpoznanie i szybko podjęte leczenie. Często wskazane jest unikanie promieniowania słonecznego ze względu na możliwość nasilenia się przebiegu choroby pod jego wpływem.