Artykuły

Na pytania odpowiada lek. wet. Weronika Kudzia
z gabinetu weterynaryjnego w Suchej Beskidzkiej.

Babeszjoza jest wywoływana przez pierwotniaki z rodzaju Babesia spp, a najczęściej Babesia canis. Bytują one w gruczołach ślinowych kleszcza. Aby doszło do zarażenia psa, musi dojść do kontaktu z kleszczem. Zarazek wnika do organizmu psa wraz z jego śliną.

Dlaczego kleszcze są tak powszechnym problemem w weterynarii?

Kleszcze są pasożytami należącymi do pajęczaków, gromady roztoczy. Pasożyty te są małe, wielkości od kilku do 30 milimetrów. Wszystkie gatunki kleszczy są obligatoryjnymi pasożytami, a do prawidłowego rozwoju konieczne jest odżywianie się krwią żywiciela. Kleszcze są powszechne w środowisku, a w naszej szerokości geograficznej żerują głównie w sezonie od wczesnej wiosny do późnej jesieni. Jeśli temperatura otoczenia temu sprzyja, mogą żerować nawet w zimie. Naturalnym środowiskiem bytowania kleszczy są pola, łąki, lasy, ale także parki czy inna zieleń miejska. Są to miejsca, które chętnie wybieramy na spacery z naszymi czworonogami. W związku z tak powszechnym występowaniem, nasze zwierzęta są ciągle narażone na kontakt z tymi pasożytami. Małe rozmiary kleszczy powodują, że nie zawsze od razu zauważymy ich obecność na skórze naszego pupila.

Kleszcze są wektorami groźnych chorób, jakich?

Podczas żerowania kleszcza na ciele zwierzęcia dochodzi do kontaktu śliny pasożyta z tkankami żywiciela. W tym czasie istnieje ryzyko zarażenia patogenami zawartymi w ślinie. Im dłużej kleszcz przebywa na ciele żywiciela, tym ryzyko przeniesienia choroby jest większe. W zależności od regionu Polski, częstotliwość występowania chorób przenoszonych przez kleszcze jest inna. Jednak podróżowanie ze zwierzętami stało się tak powszechne, że nie można mówić o stacjonarnym występowaniu chorób w Polsce czy w Europie. Do najpowszechniejszych chorób przenoszonych przez kleszcze należą babeszjoza, borelioza, analazmoza, erlichioza. Po podróży z psem można spotkać się także z objawami u psa odkleszczowego zapalenie mózgu, choroby skokowej owiec czy zarażenia wirusem Zachodniego Nilu. To nie wszystko. Jeśli pies próbując sam pozbyć się kleszcza zje lub rozgryzie pasożyta, to może zarazić się hepatozoonozą. Pojedynczy pasożyt może być zarażony kilkoma patogenami, w związku z tym jest możliwe, że po kontakcie z jednym zwierzę zachoruje na kilka chorób.

Jak pies może zarazić się babeszjozą?

Babeszjoza jest wywoływana przez pierwotniaki z rodzaju Babesia spp, najczęściej Babesia canis. Pierwotniak ten bytuje w gruczołach ślinowych kleszcza. Żeby doszło do zarażenia psa, musi dojść do kontaktu z kleszczem i przedostania się zarazka do organizmu psa wraz z jego śliną. Przyjmuje się, że kleszcz musi ssać krew przez minimum 24 godziny, aby doszło do zarażenia. Inny kleszcz, który napije się krwi zarażonego psa, przeniesie te zarazki na kolejne zwierzęta.

Na czym polega ta choroba? Jakie są objawy, w jakim przypadku należy zgłosić się do lekarza weterynarii?

Babesia jest pasożytem krwinek czerwonych. Zarazek ten namnaża się wewnątrzkomórkowo i niszczy erytrocyty. Dochodzi do anemii, ale także do niewydolności nerek, a czasem powikłań związanych z innymi narządami, na przykład wątrobą, trzustką, układem nerwowym. Objawy babeszjozy nie pojawiają się od razu po ukąszeniu przez kleszcza. Okres inkubacji choroby zwykle trwa od 10 dni do 3 tygodni. W tym czasie dochodzi do namnożenia się zarazka aż pojawią się pierwsze objawy kliniczne. Zazwyczaj objawy są niespecyficzne, takie jak brak apetytu, niechęć do zabawy, gorączka. Opiekun psa może zauważyć brązowe zabarwienie moczu i blade lub zażółcone błony śluzowe. Niektóre zwierzęta przestają oddawać mocz, wymiotują, mają biegunkę lub zaburzenia świadomości. Zwykle choroba ma przebieg ostry, szybko dochodzi do pogorszenia stanu zwierzęcia, a jeśli leczenie nie zostanie wdrożone odpowiednio szybko, dochodzi do śmierci. Jeśli zauważymy u naszego pupila wyżej opisane objawy, a jego stan szybko się pogarsza, nie zwlekajmy z wizytą u lekarza. Konieczne jest dokładne badanie i wykluczenie babeszjozy.

Jak można diagnozować babeszjozę?

Do rozpoznania babeszjozy konieczne jest badanie krwi. Zwykle wykonywana jest morfologia i podstawowe próby biochemiczne. Babesia jest pierwotniakiem bytującym w krwinkach czerwonych psa. Najlepszą metodą jest wykazanie tych pasożytów w erytrocytach w rozmazie krwi z naczynia włosowatego, na przykład z małżowiny usznej lub z ogona. W badaniu morfologicznym stwierdzana jest anemia i obniżony poziom płytek krwi, a pierwotniaki widoczne w krwinkach czerwonych potwierdzają rozpoznanie. Może pojawić się potrzeba wykonania dodatkowych badań, żeby ocenić funkcję innych narządów wewnętrznych oraz proces krzepnięcia. Ich celem jest wykluczenie innych przyczyn niedokrwistości i ocena odpowiedzi immunologicznej na zarażenie pasożytami z rodzaju Babesia.

Jak przebiega proces leczenia babeszjozy?

Nieleczona babeszjoza jest chorobą prawie zawsze śmiertelną. Leczenie jest trudne i wielokierunkowe. Wiele psów wymaga transfuzji krwi. Konieczne jest podanie leków przeciwpierwotniaczych, ale też kroplówek, leków hamujących niszczenie krwinek czerwonych przez układ odpornościowy oraz innych leków w zależności od stwierdzonych powikłań narządowych. Często w przebiegu babeszjozy stwierdzana jest niewydolność nerek, ale również anemia hemolityczna, niewydolność wątroby czy zapalenie trzustki. Leczenie powinno być prowadzone nie tylko pod kątem niszczenia pasożyta, ale także zabezpieczenia wszystkich stwierdzonych towarzyszących zaburzeń narządowych.

Jakie mamy formy zabezpieczenia psów i kotów przeciwko kleszczom?

Na rynku dostępnych jest wiele produktów przeciwko kleszczom. Są w formie obroży, preparatów typu spot-on, zasypek lub tabletek. Konieczne jest systematyczne podawanie preparatów i przestrzeganie zaleceń producenta. Jeśli chcemy w pełni ochronić naszego pupila przed kleszczami powinniśmy stosować zabezpieczenie przez cały rok. Kolejną dawkę preparatu, trzeba podać przed końcem działania dawki poprzedniej. Należy zwrócić uwagę na fakt, dla jakiego gatunku preparat jest przeznaczony, gdyż niektóre produkty stosowane u psów mogą zaszkodzić kotom. Najlepiej jest preparaty przeciwko kleszczom stosować po konsultacji z lekarzem. Jeśli nasz pies jest narażony na atak kleszczy, na przykład planujemy wędrówki po lesie w sezonie największego wysypu kleszczy, można połączyć ze sobą różne preparaty, na przykład obrożę i krople lub obrożę i tabletki. Jednak pamiętajmy, że są to preparaty chemiczne i niekontrolowane podawanie zwierzętom może grozić poważnymi komplikacjami zdrowotnymi. Najlepiej jest zasięgnąć porady lekarza weterynarii, który chętnie doradzi w wyborze odpowiedniego zabezpieczenia.