Artykuły

Na pytania odpowiada dr Jacek Wilczak
z Zakładu Dietetyki w Katedrze Nauk Fizjologicznych SGGW w Warszawie.

Diagnozując problemy psa z tolerancją konkretnych składników diety powinniśmy sprawdzić, czy jest to alergia, czy nietolerancja pokarmowa.

Psy podobnie jak ludzie mogą mieć problemy alergiczne. Czym różni się alergia od nietolerancji pokarmowej?

W przypadku zwierząt towarzyszących różnica między alergią pokarmową, a nietolerancją pokarmową jest zasadnicza i często mylona przez opiekunów. Alergia pokarmowa to specyficzna immunologiczna odpowiedź organizmu na kontaktową reakcję z alergenem – białkiem, mniejszymi polipeptydami czy lipoproteinami. Często alergenem jest specyficzna budowa białka występująca w danym jego źródle. Stąd przesadne przekonanie o alergenności białka kurczaka czy wieprzowego – tylko czy to jest zasadne w każdym przypadku? Uważa się, że reakcję immunologiczną powoduje przejściowy lub powtarzający się w pewnych odstępach czasu kontakt z antygenem, a nie stała jego obecność w karmie – co utrudnia dodatkowo prawidłową diagnozę. Objawami alergii pokarmowej są najczęściej problemy skórne oraz rzadziej te ze strony przewodu pokarmowego, które mogą, ale nie muszą towarzyszyć objawom skórnym np; często zapalenie ucha zewnętrznego może być powodem alergii pokarmowej. W przypadku nietolerancji zwierzę reaguje bez objawów immunologicznych na pewien specyficzny skład diety (obecność mikroorganizmów i ich toksyn, reakcja farmakologiczna na występowanie substancji dodatkowych w karmie) lub w wyniku niedoboru jakiegoś enzymu (przykładowo laktazy). Reakcją organizmu jest najczęściej biegunka.

Jak dobrać pokarm dla psa alergika? Czego powinno się unikać w diecie?

Wydaje się, że najskuteczniejszym rozwiązaniem jest stosowanie karm monobiałkowych, dzięki czemu wprowadzenie diety eliminacyjnej jest wygodne i przede wszystkim skuteczne. Skład surowcowy karm monobiałkowych bazuje wyłącznie na jednym źródle białka, co znaczy, że mięso i produkty pochodzenia zwierzęcego pochodzą wyłącznie z jednego gatunku zwierząt rzeźnych. Karmę monobiałkową stosować należy w dwóch przypadkach: kiedy istnieje podejrzenie alergii pokarmowej i należy zdiagnozować, które z białek jest przyczyną alergii, oraz w przypadku już zdiagnozowanej alergii pokarmowej w codziennym postępowaniu żywieniowym. W pierwszym przypadku dużym problemem jest prawidłowe wskazanie na białko alergizujące. Chcąc prawidłowo postąpić, należy najpierw przez okres kilku dni zastosować dietę eliminacyjną pozbawioną białka pochodzenia zwierzęcego, a dopiero potem wprowadzać poszczególne karmy monobiałkowe. Obserwacja jest podstawowym wskaźnikiem diagnostycznym. Kiedy nie zauważymy objawów alergii możemy mieć większą pewność, że zastosowane w karmie białko jest odpowiednie – co wcale nie wyklucza pojawienia się tych symptomów po pewnym czasie. Teoretycznie specyficzny układ immunologiczny każdego z osobników może zostać pobudzony przez wszelkiego rodzaju białka. Wskazuje się, że białkiem o potencjalnie wyższym wskaźniku alergenności jest to pochodzenia zwierzęcego, ale wskazanie na konkretne jego źródło jest problematyczne. Białka pochodzenia roślinnego wywołują rzadziej reakcje alergiczne, chociaż znane są pojawiające objawy alergii pokarmowej po spożyciu owoców, o których nie można powiedzieć, że są źródłem białka – chociaż takowe zawierają. Do produktów najczęściej alergennych można zaliczyć: mięso i produkty pochodzące z wołowiny, wieprzowiny, jagnięciny, orzechy, białka mleka, seler, owoce morza: skorupiaki i mięczaki, białko sojowe. Pojawiające się na rynku karmy zawierające stosunkowo rzadkie źródła białka: bawół, kangur, a nawet karmy z białkiem owadzim, wcale nie oznaczają, że także te białka nie miałyby być alergizujące. Dlatego obserwacja reakcji zwierzęcia jest najważniejszym wskaźnikiem możliwości wykorzystania w diecie danej karmy monobiałkowej.