Artykuły

Z psem u kardiologa

7ec4ed3a6ad35e603f9a7d484cabe5a84l022012rafal-niziolekdlaczego-moj-zwierzak.jpg
Na pytania 
odpowiada 
lek.wet. 
Rafał Niziołek 
członek 
Europejskiego Stowarzyszenia Kardiologii Weterynaryjnej 
oraz Międzynarodowego Stowarzyszenia Weterynaryjnego Medycyny 
Ratunkowej 
i Intensywnej 
Terapii

Choroby serca są jednym z najczęstszych problemów zdrowotnych u psów różnych ras. W celu potwierdzenia istnienia schorzenia, lekarz weterynarii wykonuje badanie polegające na połączeniu kilku technik diagnostycznych. Choroba to nie wyrok. Psich pacjentów można skutecznie leczyć farmakologicznie lub operować, a nawet wstawić rozrusznik serca.

Jakie choroby serca najczęściej występują 
u psów?
Należy rozróżnić choroby nabyte od wad wrodzonych. Najpowszechniej występującą nabytą chorobą serca jest zwyrodnienie zastawek, czyli tak zwana endokardioza. Jest to około 75% wszystkich chorób serca. Drugą pod względem występowania chorobą nabytą jest kardiomiopatia rozstrzeniowa, jednakże w większości przypadków chorują na nią inne rasy psów niż te, u których dochodzi do zwyrodnieniowej choroby zastawek. Wady wrodzone, czyli nieprawidłowości anatomiczne występujące już u nowo narodzonych zwierząt spotyka się znacznie rzadziej. Jest to około 5% wszystkich chorób serca.

Czy możemy wyróżnić grupy psów szczególnie narażone na ryzyko zachorowania na choroby serca?
Żartobliwie można powiedzieć, że jeśli psa jesteśmy w stanie postawić jedną ręką na stół to częściej choruje na nabyte zwyrodnieniowe choroby zastawkowe, a jeśli musimy posłużyć się dwoma rękami to raczej jego problemem będzie kardiomiopatia. Ten podział związany jest ze specyfiką chorób serca – małe rasy psów (do 20 kg) chorują najczęściej na endokardiozę, duże – na kardiomiopatię rozstrzeniowią. Oczywiście zdarzają się wyjątki. Wśród małych psów dominują jamniki, pudle, cavalier king charles spaniele, małe teriery (w tym yorkshire teriery), shih tzu, sznaucery miniaturowe; zaś rasy duże z dużym ryzykiem chorób serca to najczęściej psy powyżej 30-40 kg – dogi niemieckie, dobermany, boksery, owczarki niemieckie, dalmatyńczyki, charty afgańskie, wilczarze irlandzkie, retrievery.

Jakie niepokojące objawy możemy zaobserwować u naszego czworonoga?
Przede wszystkim obserwuje się stopniowo narastającą nietolerancję wysiłkową, czasem towarzyszy temu objawowi duszność wysiłkowa, w późniejszym etapie chorób – duszność spoczynkowa. Jako duszność rozumiemy utrudnione oddychanie z wyraźnie przyspieszoną częstością, czasem oddychanie z otwartą jamą ustną. Klasycznym objawem, na który trzeba zwrócić uwagę jest kaszel, niekiedy połączony z próbami odkrztuszania. Alarmującym objawem narastających problemów z sercem może być nagłe zasłabnięcie czy utrata przytomności (omdlenie). Zwykle po takim epizodzie, zwłaszcza jeśli towarzyszą temu wcześniej omawiane objawy, konieczna jest jak najszybsza wizyta u lekarza.

Czy podczas rutynowego badania klinicznego u lekarza weterynarii można wykryć chorobę serca?
Jak najbardziej jest to możliwe. Podstawowym narzędziem pracy kardiologa jest stetoskop. 
W lecznicach elementem badania klinicznego jest dokładne osłuchiwanie i już na tym etapie można wychwycić nieprawidłowy rytm serca w postaci zbyt szybkiej (tzw. tachykardii) lub zbyt wolnej pracy serca (tzw. bradykardii). Wszelkiego stopnia odchylenia od prawidłowego rytmu serca mogą zostać ocenione potem w badaniu EKG. Szczególnie ważne przy osłuchiwaniu jest stwierdzenie obecności szmerów sercowych. Ich obecność jest wskazaniem do dokładniejszych obrazowych badań kardiologicznych, takich jak rentgen klatki piersiowej czy echokardiografia (potocznie zwana echem serca). Dość ważnym objawem, który również może skłaniać lekarza do podejrzenia choroby serca jest cofanie się pokarmu zaraz po zjedzeniu, tak zwana regurgitacja. Może to być objawem nieprawidłowości anatomicznych związanych z niewłaściwym ułożeniem dużych naczyń krwionośnych w okolicy serca. Nieprawidłowa anatomia tej okolicy powoduje zaciskanie przełyku i pojawienie się opisywanego objawu.

Jakie badania należy wykonać w celu potwierdzenia choroby kardiologicznej?
Istnieje bardzo dużo badań kardiologicznych, które mogą zostać wykorzystane do dokładniejszej diagnostyki. Począwszy od bardzo prostych badań krwi pod kątem tak zwanych biomarkerów sercowych, przez badania EKG, pomiar ciśnienia krwi, radiologiczne klatki piersiowej czy echokardiografię. Coraz częściej możemy wykonywać również bardzo zaanwansowane technicznie badania takie jak tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny z późniejszą obróbką komputerową pozwalającą na uzyskanie obrazów trójwymiarowych naczyń. Ta ostatnia metoda pozwala na uwidocznienie nieprawidłowych połączeń naczyniowych zlokalizowanych pozasercowo, bądź guzów nowotworowych w bezpośredniej bliskości serca lub w jego wnętrzu.

Jak najczęściej wygląda leczenie w przypadku chorób serca u psów?
Leczenie zależy od tego, czy pacjent trafia do lecznicy w stanie ciężkim czy też rozpoznano chorobę na podstawie badania kardiologicznego oraz badań dodatkowych (bo np. pies trafił do lecznicy z powodu kaszlu, duszności czy zaburzeń rytmu serca). Leczenie w stanach nagłych to zwykle podawanie leków dożylnie, tlenoterapia, czasem hospitalizacja. Leczenie pacjenta stabilnego to zwykle terapia domowa z wykorzystaniem kilku grup leków i okresowe kontrolne badania. Rodzaj terapii zależy od stanu pacjenta, stopnia zaawansowania choroby oraz innych współtowarzyszących okoliczności (np. stanu nerek czy wątroby). Odrębną grupę stanowią pacjenci z wadami serca, które można operować. Są dwie wady wrodzone układu krążenia, których wczesne wykrycie (w ciągu pierwszych kilku miesięcy życia) pozwala na 
w pełni skuteczną terapię chirurgiczną. Taką wadą jest obecność przetrwałego przewodu tętniczego i przepukliny osierdziowo-otrzewnowej.