Artykuły

Białka są niezbędne do tego, by organizm naszego czworonożnego podopiecznegobył w doskonałej formie zarówno fizycznej jak i psychicznej. Ważne, aby białko, jako jeden z głównych składników karm zarówno suchych jak i mokrych znajdowało się tam w odpowiedniej proporcji oraz ilości. Pamiętajmy, że nie tylko niedobór, ale także nadmiar białek może powodować poważne problemy zdrowotne naszych domowych zwierzaków.

Na pytania odpowiada dr inż. Jacek Wilczak z Zakładu Dietetyki, Katedry Nauk Fizjologicznych Wydziału Medycyny Weterynaryjnej SGGW w Warszawie.

Jaką rolę spełniają białka w diecie naszych milusińskich?

Są one podstawowym składnikiem odżywczym, który musi być dostarczany wraz z pożywieniem. Białka są odpowiedzialne za prawidłowy wzrost 
i rozwój organizmów młodych, jak i utrzymanie zdrowia osobników dorosłych. Białka, których podstawowymi elementami są aminokwasy, stanowią zasadniczy element budowy wszystkich tkanek organizmu i wielu czynnych biologicznie związków (enzymy i hormony). Poza tym regulują procesy przemiany materii i wiele funkcji ustroju, zapewniając jego prawidłowy stan oraz przystosowanie się do zmian środowiska zewnętrznego. Prawidłowa ilość białka w płynach ustrojowych zapewnia utrzymanie właściwej homeostazy organizmu, odpowiada za utrzymanie bilansu wodnego, a dzięki właściwościom buforującym, białka współuczestniczą w utrzymywaniu równowagi kwasowo-zasadowej ustroju.

Wśród wszystkich 22 aminokwasów budujących białka – 11 z nich musi być podawane wraz z pożywieniem, ponieważ zarówno pies, jak i kot nie są w stanie ich syntetyzować – wyjątkiem jest tauryna, która musi być dodawana tylko do pożywienia kotów. Wśród wszystkich surowców wykorzystywanych w produkcji karm dla zwierząt – zarówno karm mokrych, jak i suchych – zawartość wszystkich niezbędnych aminokwasów egzogennych jest bardzo różna i najczęściej jeden surowiec nie jest w stanie zagwarantować wystarczającej ilości aminokwasów.

Dlatego w celu prawidłowego skomponowania diety dla psa lub kota należy stosować różne składniki, będące źródłem białka w różnych proporcjach.

Co świadczy o wysokiej jakości białek, które są zawarte w karmach komercyjnych?

O jakości białka, bądź surowca będącego jego głównym źródłem, świadczą następujące parametry: 1) zawartość aminokwasów egzogennych 
i endogennych; 2) wzajemne proporcje poszczególnych aminokwasów egzogennych, które powinny być zbliżone do proporcji występującej w białkach ustrojowych; 3) odpowiednia ilość energii niezbędnej do procesów syntezy białka ustrojowego ze źródeł pozabiałkowych; 4) strawność produktów białkowych. Szczególnie ten ostatni parametr jest istotny – nawet najbardziej wartościowe białko nie zostanie wykorzystane przez ustrój, jeżeli nie ulegnie całkowitemu strawieniu, a uwolnione aminokwasy nie zostaną wchłonięte w jelicie cienkim.

Ma to szczególne znaczenie przy ocenie jakości karm, będących mieszaniną różnych przetworzonych produktów żywnościowych. Proces obróbki w bezpośredni sposób wpływa na strawność białka – im jest on bardziej ingerujący w strukturę trzeciorzędową białka, tym zmniejsza się współczynnik strawności, co z kolei ma bezpośrednie przełożenia na parametry zdrowia zwierząt.

Nowoczesne podejście do żywienia dorosłych zwierząt, takich jak pies czy kot, polega na prawidłowym bilansowaniu zawartości aminokwasów w diecie i odnoszenie jego składu do składu białka wzorcowego.

Czy zapotrzebowanie na białka zależy od stadium życia zwierzęcia? A może uwarunkowane jest przez jakieś inne czynniki?

Zapotrzebowanie kotów i psów na białko zależy od etapu wzrostu i rozwoju organizmu, intensywności wysiłku fizycznego, wieku czy stanu fizjologicznego (ciąża, laktacja). W żywieniu psów i kotów powinniśmy także uwzględnić zwiększone zapotrzebowanie na białko w okresie intensywnej wymiany oraz zagęszczania sierści. Ilość białka w diecie szczeniąt i suk laktujących powinna wynosić do 28%, podczas gdy u dorosłych – 18%, a u psów zaprzęgowych – nawet 35% przy jednoczesnym poziomie tłuszczu w diecie na poziomie 50%. W przypadku osobników starych z objawami niewydolności nerek, należy zwrócić uwagę na ilość białka w diecie.

U zdrowych osobników teoretycznie nadmiar białka zostanie metabolizowany, a produkty jego rozpadu zostaną wydalone wraz z moczem – u osobników starszych ten mechanizm zazwyczaj jest zaburzony.

Czy to prawda, że żywienie szczeniąt ras dużych i olbrzymich karmą z białkiem wysokiej jakości sprzyja rozwojowi zdrowych mięśni bez dostarczania zbyt dużej energii, która mogłaby doprowadzić do zbyt szybkiego wzrostu, obciążając tym samym stawy?

Stosowane w przeszłości diety bogate w białko 
i tłuszcz doprowadzały w konsekwencji do występowania ciężkich zaburzeń w rozwoju kości i stawów. Współczesne założenia konstruowania diety dla szczeniąt to ograniczenie ilości białka przy zachowaniu jego wysokiej jakości oraz zwrócenie szczególnej uwagi na prawidłowy stosunek wapnia i fosforu.

Podsumowując, białko stanowi istotny element diety zwierząt, bez którego nie byłby możliwy prawidłowy wzrost i rozwój. Należy jednak pamiętać, że aby mówić o prawidłowo zbilansowanej diecie, musi ona również zawierać szereg innych składników.